صندوق بازارگردانی چیست و چه کاربردی دارد؟

صندوق بازارگردانی به عنوان یکی از ابزارهای مالی نوین، نقش مهمی در بهبود نقدشوندگی و ثبات بازار سرمایه ایفا می‌کنند. این صندوق با جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران حقیقی، اقدام به خرید و فروش سهام و بازارگردانی آن می‌کند. صندوق‌های بازارگردانی از نظر نحوه سرمایه‌گذاری در دو دسته مبتنی بر صدور و ابطال و صندوق سرمایه قابل معامله (ETF) طبقه‌بندی می‌شود. ضمن اینکه سهامداران اصلی این صندوق، سرمایه‌‌گذاران حقوقی هستند که مهمترین وظیفه آن‌ها متعادل نگه داشتن وضعیت بازار سهام در هنگام نوسانات شدید است. این صندوق‌ها از سرمایه‌گذاری در مجموعه‌ای از اوراق بهادار مختلف، مانند سهام، اوراق مشارکت، اوراق قرضه و سایر ابزارهای مالی به منظور دستیابی به اهداف خاص سرمایه‌گذاران استفاده می‌کنند. در این مقاله‌ سازوکار صندوق‌های بازارگردانی و ویژگی‌های آن بررسی شده است.

تعریف صندوق بازارگردانی

بازارگردانی سهم یک فرآیند مهم در بازار سرمایه است که به وسیله آن، سهام یک شرکت برای عرضه به عموم بازار مورد فروش قرار می‌گیرند. این فرآیند به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا سرمایه لازم برای توسعه و رشد خود را از طریق فروش سهام جدید جذب کنند، در حالی که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا در این فرآیند شرکت کنند و به عنوان سهامداران جدید در شرکت‌ها مشارکت داشته باشند.

در بورس اوراق بهادار تهران فرآیند بازارگردانی توسط شرکت‌های کارگزاری و متقاضیانی که صلاحیت انجام این فعالیت را دارند، انجام می‌شود. درواقع می‌توان گفت بازارگردان، کارگزار یا معامله‌گری است که با دریافت مجوز و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و عرضه و تقاضای اوراق بهادار و همچنین تحدید دامنه نوسان قیمت به خرید و فروش این اوراق می‌پردازد. بر این اساس، تضمین افزایش نقدشوندگی اوراق، تنظیم عرضه و تقاضا در بازار، حفظ نقدینگی در بازار، کاهش هزینه‌های معامله و کنترل قیمت اوراق بهادار در محدوده مشخص به منظور جلوگیری از نوسانات شدید از مهمترین وظایف بازارگردان‌ها است.

بازارگردانی به روش‌های مختلفی از جمله شرکت‌های سرمایه‌گذاری و مشاور سرمایه‌گذاری، شرکت‌های سبدگردان و صندوق‌های سرمایه‌گذاری که به آن‌ها صندوق بازارگردانی می‌گویند، انجام می‌شود. به عبارتی، صندوق‌های بازارگردانی از انواع بازارگردان‌ها هستند که به صورت صندوق فعالیت می‌کنند. ضمن اینکه جذب سرمایه برای شرکت، افزایش پایداری مالی، ارتقای نام شرکت و افزایش شناخت عمومی آن از اهداف اصلی بازارگردانی سهم است. این فرآیند به شرکت‌ها امکان می‌دهد که به راحتی به منابع مالی مورد نیاز برای رشد، توسعه فناوری، تحقیق و توسعه و سایر فعالیت‌های کلیدی خود دست پیدا کنند.

• برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سایر صندوق‌ها، مطالعه مقاله صندوق سرمایه‌گذاری پیشنهاد می‌شود.

مزایا صندوق‌های بازارگردانی

میزان کارمزد صندوق‌های بازارگردانی به دلیل معافیت‌ 80 درصدی معاملات که سازمان بورس برای این صندوق‌ها در نظر گرفته در سطوح پایینی قرار دارد. این موضوع موجب کاهش هزینه معاملات می‌شود.

یکی از مزایای اصلی صندوق‌های بازارگردانی، تنوع بالای سرمایه‌گذاری در آن‌ها است. این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند در انواع مختلف ابزارهای مالی از جمله سهام، اوراق قرضه، اوراق مشارکت و سایر ابزارهای بازار سرمایه سرمایه‌گذاری کنند. این امر به بهبود توزیع ریسک و افزایش بازده سرمایه‌گذاری منجر می‌شود.

صندوق‌های بازارگردانی موظف به پایبندی به قوانین و مقررات بازار سرمایه هستند. این امر اعتماد سرمایه‌گذاران را به این ابزار سرمایه‌گذاری افزایش می‌دهد. ضمن اینکه اطلاعات موجود در صندوق بازارگردانی به صورت گزارشات مالی شفاف در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.

علاوه‌براین، بر اساس قانون 33 رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، تمامی معاملاتی که توسط بازارگردانی‌ها و صندوق‌های بازارگردانی انجام می‌شود از مالیات نیم درصدی معاف هستند. این صندوق‌ها در زمان نوسانات شدید قیمت با هدف جلوگیری از صف‌های خرید و فروش سنگین، نقدشوندگی سهام شرکت‌ها و به طور کلی نقدشوندگی بازار را افزایش می‌دهند.

ضمن اینکه صندوق‌های بازارگردانی به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند در یک سبد گسترده از اوراق بهادار و ابزارهای مالی سرمایه‌گذاری کنند. این تنوع، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد و امکان به دست آوردن بازدهی بهتر را فراهم می‌کند. به عنوان مثال، یک صندوق بازارگردانی می‌تواند در سهام، اوراق قرضه و اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری کند، که این تنوع می‌تواند به توزیع بهتر ریسک و بازده سرمایه‌گذاری کمک کند.

صندوق‌های بازارگردانی توسط تیم‌های مدیریت مالی حرفه‌ای اداره می‌شوند. این مدیران دارای دانش و تجربه لازم در زمینه تحلیل بازار و مدیریت سرمایه‌گذاری هستند که این امر باعث بهبود عملکرد صندوق و بهره‌وری سرمایه‌گذاری می‌شود.

صندوق‌های بازارگردانی موظف به پایبندی به قوانین و مقررات بازار سرمایه هستند. این امر اعتماد سرمایه‌گذاران به این صندوق‌ها را افزایش می‌دهد و آن‌ها را از نظر امنیت سرمایه‌گذاری مطمئن‌تر می‌کند. این صندوق‌ها معمولا اطلاعات مربوط به سرمایه‌گذاری‌های خود را به صورت شفاف و قابل دسترس برای سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند، که این امر اعتماد سرمایه‌گذاران را به این صندوق‌ها افزایش می‌دهد.

لیست صندوق‌های بازارگردانی

در حال حاضر بیش‌از 100 صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردانی در کشور فعال هستند که مشتری آن‌ها فقط شرکت‌های حقوقی است. از جمله این صندوق‌ها می‌توان به صندوق‌های بازارگردانی دانایان، شهر، گروه دی، ملت و صندوق بازارگردانی کیان را نام برد. در جدول زیر بازدهی یک ساله صندوق‌های بازارگردانی بررسی شده است. همانطور که مشاهده می‌شود، صندوق اختصاصی بازارگردانی آوای زاگرس با کسب بازدهی 118 درصدی بیشترین بازدهی را در میان صندوق‌ها ثبت کرده در مقابل، صندوق اختصاصی بازارگردانی آتیه باران با ثبت افت 87 درصدی در این مدت کمترین بازدهی را داشته است. با مراجعه به سایت فیپیران می‌توانید عملکرد و بازدهی تمامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری را بررسی کنید.

تفاوت بین بازارگردان و سبدگردان

همانطور که در بخش پیش به بررسی عملکرد و سازوکار بازارگردان‌ها پرداخته شد، اغلب شرکت‌های کارگزاری‌، مشاوره سرمایه‌گذاری و تامین سرمایه‌ها که به عنوان نهاد مالی در بازار سرمایه فعال هستند، مجوز بازارگردانی دریافت می‌کنند و هدف از فعالیت آن‌ها کنترل نوسانات قیمت و همچنین تضمین نقدشوندگی سهام است. این در حالی است که سبدگردانی، مدیریت پرتفوی (Portfolio management) است. در واقع، سبدگردان‌ها شرکت‌هایی با مجوز رسمی از سازمان بورس و اوراق بهادار هستند که هدف آن‌ها کسب بازدهی از ارزش دارایی‌های پرتفوی سرمایه‌گذاری شده است. بر این اساس سازوکار فعالیت سبدگردان‌ها به اینگونه است که بخش عمده‌ای از سود کسب شده عاید سرمایه‌گذار می‌شود و بخشی از آن نیز به شرکت سبدگردان تعلق می‌گیرد.

بر این اساس می‌توان گفت صندوق‌ بازارگردانی با هدف حفظ نقدشوندگی و تعادل در بازار ایجاد شده‌اند. این در حالی است که سبدگردانی‌ها با هدف کسب سود از افزایش ارزش دارایی‌های پرتفوی برای افراد حقیقی و حقوقی ایجاد می‌شوند و در مقایسه با صندوق‌های بازارگردانی ریسک کم‌تر و بازدهی بالاتری دارد.

سوالات متداول