اندیکاتور OBV چیست؟ استراتژی معاملاتی آن

سرمایه‌گذاران همواره در تحلیل تکنیکال از اندیکاتورها برای مشاهده تغییرات قیمتی در قالب نمودار یا طرح‌های گرافیکی استفاده کرده‌اند. حتی اندیکاتورها اطلاعاتی از یک دارایی به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند که ممکن است از دید آنها پنهان مانده باشد. یکی از اندیکاتورهای پیشرو (Leading Indicator) در پیش‌بینی قیمت دارایی‌ها، اندیکاتور OBV است. هدف از نوشتن این مقاله آشنایی کامل مخاطبان با این اندیکاتور و استراتژی‌های معاملاتی مرتبط با آن بوده است.

اندیکاتور OBV چیست؟

اندیکاتور OBV مخفف On Balance Volume و از نوع مومنتوم است. این اندیکاتور به حجم تعادلی، حجم متوازن، همچنین حجم و قیمت نیز معروف است. سرمایه‌گذاران از آن برای بررسی تغییرات حجم معاملات سهام مختلف برای پیش‌بینی قیمت آینده یک دارایی‌ استفاده می‌کنند. تغییرات حجم معاملات در بورس برای سهامداران اهمیت زیادی دارد، چرا که به عقیده آنان یکی از عوامل محرک بازار، حجم معاملات است. به همین دلیل، اندیکاتور OBV برای ردیابی حجم معاملات با کمک قیمت بسته‌شدن دارایی‌ها، مورد توجه قرار گرفته است. در ادامه، اندیکاتور OBV در روند قیمتی ایران‌خودرو به رنگ آبی کمرنگ نمایش داده شده است.

اندیکاتور On Balance Volume توسط جوزف گرانویل در سال 1963 معرفی شد. گرانویل در کتاب «راهکار جدید گرنویل» این اندیکاتور را برای پیش‌بینی قیمت دارایی‌ها و در نهایت برای کسب سود معرفی کرد. اندیکاتور حجم متوازن در تشخیص تغییرات حجم نسبت به حرکت قیمتی سهام، بسیار کاربردی و مؤثر است.

استراتژی معاملاتی اندیکاتور حجم و قیمت

قبل از بیان استراتژی معاملاتی حجم و قیمت، باید ابتدا روند صعودی یا نزولی اندیکاتور OBV شناسایی شود. در این راستا، زمانی که قیمت سهام در اندیکاتور حجم تعادلی نسبت به روز قبل با قیمت بالاتری بسته شود و حجم معاملات مثبت باشد، بازار به سمت صعودی حرکت می‌کند. برعکس، زمانی که قیمت سهم نسبت به روز قبل با قیمت پایین‌تری بسته شود و حجم معاملات منفی باشد، روند بازار نزولی خواهد بود.

همچنین لازم است سطوح حمایتی و مقاومتی نمودار قیمت نیز در استراتژی معاملاتی افراد مورد توجه قرار گیرد، زیرا شکسته شدن این خطوط می‌تواند منجر به تغییر روند اندیکاتور OBV شود. شکسته شدن این سطوح ممکن است با تغییر در حجم معاملات همراه باشد.

با استفاده از اندیکاتور حجم و قیمت می‌توان تاییدی برای معاملات و روند قیمتی گرفت. به این معنا که در زمان شکل‌گیری روندهای صعودی یا نزولی، با استفاده از مومنتوم حجم معاملات، می‌توان تاییدیه حرکت قیمت را گرفت و معامله‌ای کم‌ریسک‌تر آغاز کرد. به‌طور کلی، افزایش حجم معاملات یک دارایی نشان‌دهنده شروع یک روند صعودی و افزایش قیمت است. البته برعکس این موضوع نیز صادق است.

طبق گفته‌های گرنویل، اگر یک دارایی ارزش نسبتا ثابتی داشته باشد و حجم معاملات آن نوساناتی (کاهش یا افزایش) را تجربه کند، فشار خرید یا فروش بیشتر می‌شود. در این شرایط، احتمال می‌رود قیمت دارایی در آینده‌ای نزدیک، روندی نزولی یا صعودی به خود گیرد.

کاربرد اندیکاتور OBV در شناسایی واگرایی

اندیکاتور حجم و قیمت در شناسایی واگرایی‌ها نیز کاربرد دارد. زمانی که اندیکاتور OBV در یک روند نزولی قیمت، کف بالاتری نسبت به کف قبلی یا رشد قیمت را نشان دهد، واگرایی مثبت یا صعودی رخ می‌دهد. این موضوع نشان‌دهنده آن است که افزایش حجم متوازن در شرایط نزولی بازار، پتانسیل تغییر روند به سمت صعودی را دارد.

همچنین زمانی که بازار در حال رشد است و اندیکاتور OBV سقفی پایین‌تر از سقف قبلی ثبت کند، واگرایی منفی یا نزولی نمایان می‌شود. این وضعیت به معنای آن است که قدرت در دست فروشندگان است. در ادامه اندیکاتور OBV و واگرایی آن در شرکت ایران خودرو به صورت دو خط قرمز مشخص شده است.

فرمول اندیکاتور OBV

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، در اندیکاتور حجم تعادلی، حجم روزانه و قیمت پایانی سهم مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. حال با این پیش‌فرض، در ادامه به فرمول‌های اندیکاتور حجم و قیمت پرداخته می‌شود.

در روند صعودی بازار قیمت بسته‌شدن یک دارایی از روز گذشته بالاتر است، بنابراین OBV از جمع مقدار OBV روز گذشته و حجم روزانه به‌دست می‌آید. همچنین در روند نزولی بازار، قیمت بسته‌شدن دارایی از قیمت بسته‌شدن روز گذشته کمتر خواهد بود، در نتیجه OBV با تفریق OBV قبلی از حجم معاملات روز بدست می‌آید. در نهایت، اگر قیمت بسته‌شدن دارایی در دو روز یکسان باشد، OBV دیروز با امروز برابر خواهد بود. از این حالت می‌توان نتیجه گرفت بازار در وضعیت خنثی قرار داشته است. در ادامه فرمول اندیکاتور OBV قابل مشاهده است.

نکات کلی در خصوص اندیکاتور حجم متوازن

در ادامه نکاتی در خصوص اندیکاتور حجم متوازن بیان شده است:

• معامله‌گران کم‌تجربه نیز به دلیل فرمول ساده و آسان اندیکاتور حجم تعادلی می‌توانند از آن استفاده کنند.
• اندیکاتور حجم متوازن امکان تایید روندهای صعودی و نزولی در بازار و تشخیص زودهنگام آن‌ها را فراهم می‌آورد.
• سرمایه‌گذاران با استفاده اندیکاتور OBV علاوه بر قیمت دارایی، به حجم معاملات نیز توجه می‌کنند، که این موضوع موجب کاهش خطا در پیش‌بینی می‌شود.
• اندیکاتور حجم و قیمت در بازارهای مختلفی مانند ارز دیجیتال، بورس، فارکس و کامودیتی قابل استفاده است.
• اندیکاتور حجم و قیمت نیز مانند تمام اندیکاتورها به تنهایی قابل استناد نیست و باید با دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال مقایسه و صحت‌سنجی شود.
• امکان وقوع سیگنال‌های کاذب و دریافت اطلاعات اشتباه از سوی اندیکاتور حجم تعادلی وجود دارد.
• اندیکاتور OBV ممکن است در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر بیشتر دچار اشتباه شود.

جمع‌بندی

تکنیکالیست‌ها از اندیکاتور OBV برای بررسی عملکرد سهام از نظر حجم معاملات و قیمت استفاده می‌کنند. با کمک این اندیکاتور، فشار خرید یا فروش قابل اندازه‌گیری است. همچنین می‌توان از اندیکاتور حجم تعادلی برای تایید روند و شناسایی واگرایی استفاده کرد. به‌طور کلی، هنگام استفاده از این اندیکاتور، مانند تمام اندیکاتورها، باید از دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال بهره برد تا معامله‌ای کم‌ریسک‌تر و پرسودتر داشت.