کندل ستاره صبحگاهی و ستاره شامگاهی چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟
نمودارها در تحلیل تکنیکال بخش مهمی از شناخت و توانایی فهم روند بازار برای تحلیلگران به شمار می‌روند. نمودار کندل (شمع) یکی از انواع نمودارها است که از دو بخش اصلی سایه‌ها (بالایی و پایینی) و بدنه تشکیل شده‌است. کندل دوجی یکی از انواع کندل‌ها است که اگر نقطه شروع و پایان قیمت در دوره‌ی زمانی مشخص برابر یا نزدیک به هم باشند، به وجود می‌آید. حال از ترکیب سه کندل به شرط آنکه کندل میانی، دوجی باشد، دو مدل الگو به نام ستاره صبحگاهی و ستاره شامگاهی به وجود می‌آید. در این مقاله به صورت کامل توضیح داده خواهد شد این الگوها چه کاربردی دارند و با هرکدام چگونه باید در بازار سرمایه برخورد و معامله کرد؟ همچنین نشانه‌های بالاتر بودن اعتبار الگوها بیان خواهد شد.
الگوی کندل ستاره صبحگاهی چیست؟
معنای الگوی کندل ستاره صبحگاهی (morning star) قرار گرفتن سه کندل در کنار هم است. به شرط آنکه:
کندل اول نزولی (با بدنه قرمز)، کندل دوم حتما کندل دوجی (صعودی یا نزولی بودن آن فاقد اهمیت است) که خبر از بلاتکلیفی بازار می‌دهد و کندل سوم نیز باید صعودی (بدنه سبز) باشد. لازم به ذکر است که اندازه‌ی سایه‌های تمامی کندل‌ها در این الگو اهمیتی ندارد. در فیلتر ستاره صبحگاهی کندل صعودی سوم باید حداقل 50% کندل شماره یک را پوشانده باشد، در واقع الگوی ستاره صبحگاهی بر خلاف الگوی ستاره شامگاهی در روند نزولی تشکیل شده و نشان از صعودی شدن روند در آینده می‌دهد.
کندل ستاره صبحگاهی نیازمند چه رفتاری در بازار است؟
در الگوی ستاره صبحگاهی یا Morning Star باتوجه به اینکه پس از کندل نزولی اول، کندل دوم یعنی کندل دوجی نشانه‌ای از سردرگمی بازار است، کندل سوم به‌عنوان یک کندل صعودی می‌تواند مکانی برای روند شکل‌گیری الگوی برگشتی و صعودی شدن بازار باشد.
در حقیقت این کندل نشانه‌ای از کاهش فشار فروش در روز اول بوده و چون در آینده انتظار صعودی شدن بازار وجود دارد، احتمالا زمان مناسبی برای خرید است.
حد سود، ضرر و توقف در الگوی ستاره صبحگاهی
حد ضرر در الگوی ستاره صبحگاهی، نقطه‌ی آغاز یا سایه پایین در کندل دوم (کندل دوجی) است. در اینجا اگر قیمت به حد ضرر برسد، احتمالا الگو شکست خورده و تصمیمی بر اساس آن نباید گرفت.
همچنین در این الگو، به سایه بالا حد سود گفته می‌شود. منظور از حد سود یعنی بازار حدی بالاتر از آن را تجربه نکرده پس نقاط بالاتر ریسک محسوب می‌شوند. در کل معامله‌گران بورسی با استفاده از این الگو باید فقط به دنبال معاملات کوتاه مدت باشند، چرا که مدرک قطعی مبنی بر تغییر روند بازار وجود ندارد.
نحوه تشخیص اعتبار الگوی ستاره صبحگاهی
در الگوی ستاره صبحگاهی هر چه کندل شماره سوم قدرت بیشتری داشته باشد، اعتبار الگو نیز بیشتر خواهد بود. وجود گپ بین کندل اول و دوم الزامیست، اما اگر بین کندل دوم و سوم هم گپ وجود داشته باشد، نشان از بالاتر بودن اعتبار الگو است. همچنین موارد زیر نیز به معتبر شدن الگو کمک خواهند کرد:
- سبز بودن کندل دوم، البته کندل قرمز نیز می‌تواند معتبر باشد.
- تشکیل شدن الگوی ستاره صبحگاهی در نزدیکی سطح حمایت
- بزرگ‌تر بودن بدنه کندل‌های اول و سوم
در آخر اگر بدنه کندل سوم بالاتر از 50 درصد کندل اول باشد، الگو فاقد اعتبار خواهد بود.
برای مطالعه‌ی بیشتر درخصوص انواع گپ به مقاله‌ی «بررسی انواع شکاف قیمتی در تحلیل تکنیکال» مراجعه شود.
الگوی کندل ستاره شامگاهی چیست؟
معنای الگوی کندل ستاره شامگاهی (evening star) قرار گرفتن سه کندل در کنار هم به شرط آنکه:
کندل اول صعودی (با بدنه سبز)، کندل دوم حتما کندل دوجی (صعودی یا نزولی بودن آن فاقد اهمیت است) که صرفا خبر از بلاتکلیفی بازار می‌دهد و کندل سوم نیز باید نزولی (بدنه قرمز) باشد. همچنین در این الگو مثل ستاره صبحگاهی اندازه‌ی سایه‌های کندل اهمیتی ندارند.
در فیلتر ستاره شامگاهی قیمت بسته شدن کندل سوم باید از نصف کندل اول پایین‌تر باشد. هنگامی که الگوی کندل ستاره شامگاهی تشکیل می‌شود، انتظار می‌رود که قیمت سهم‌ها تغییر جهت بدهند و سیر نزولی بگیرند. بنابراین هنگام رویت کندل ستاره شامگاهی بهتر است که اقدام به خرید سهم نکرده و درصورت دو طرفه بودن بازار می‌توان با فروش، سود کرد.
حد سود و ضرر و توقف در الگوی ستاره شامگاهی
نقطه مناسب برای فروش (Sell Position): زیر کندل نزولی سوم
حد ضرر (Stop Loss): بالای کندل وسط (دوجی) در الگو
حد سود (Take Profit): به اندازه‌ی روند صعودی قبل از الگو، پایین‌تر از نقطه‌ی فروش
این الگو رفتاری بسیار ساده دارد به این صورت که از کندل سوم باید وارد سفارش فروش شده و حد ضرر را در بالای کندل دوجی قرار داد.
نشانه‌هایی از بالاتر بودن اعتبار الگوی ستاره شامگاهی
موارد زیر نشان‌دهنده بالاتر بودن اعتبار الگو است:
- اگر کندل سوم کل کندل اول را بپوشاند
- وجود گپ بین کندل دوم و کندل سوم
- اگر حجم معاملات در کندل اول نسبت به کندل سوم کمتر باشد
جمع‌بندی:
همانطور که قبل‌تر اشاره شد کندل ستاره صبحگاهی در آخر روند نزولی و کندل ستاره عصرگاهی یا شامگاهی در آخر یک روند صعودی شکل می‌گیرند که این الگوها برگشتی هستند؛ پس در مواجهه با آن‌ها، تحلیلگران باید استراتژی قبلی خود را تغییر دهند. همچنین سرمایه‌گذاران برای کاهش ریسک معاملات با استفاده از الگوهای ستاره صبحگاهی و ستاره شامگاهی از برخی ابزارهای تکنیکالی مانند اندیکاتور‌های حجمی و سطوح حمایت و مقاومتی استفاده می‌کنند. همچنین می‌توانید برای آشنایی با سایر الگوهایی که مبنای تشکیل آن‌ها سه کندل است، مقاله الگوهای سه‌کندلی را مطالعه کنید.
