واگرایی چیست و چه انواعی دارد؟ چگونگی نحوه شناسایی آن با استفاده از اندیکاتورها

واگرایی در تحلیل تکنیکال زمانی رخ می‌دهد که نمودار قیمت، رفتاری مخالف اندیکاتور نشان دهد؛ به این معنا که حرکت قیمت و اندیکاتور در جهت‌های متفاوت شکل گیرد. مشاهده واگرایی در بورس معمولا به‌عنوان هشداری برای احتمال بازگشت روند در نظر گرفته می‌شود و همین موضوع توجه بسیاری از تحلیلگران تکنیکال را جلب می‌کند. استفاده از این مفهوم امکان شناسایی تغییر روند بازار و تعیین بهترین زمان ورود یا خروج از معاملات را فراهم می‌سازد. هرچه سیگنال واگرایی در بازه‌های زمانی طولانی‌تر مشاهده شود، اعتبار بیشتری خواهد داشت. واگرایی در بورس به دو نوع مثبت و منفی تقسیم می‌شود. در حالت مثبت احتمال افزایش قیمت دارایی یا سهم وجود دارد و در حالت منفی احتمال کاهش قیمت پیش‌بینی می‌شود. پس از معرفی واگرایی انواع آن نوشته شده است.

• مقاله پیشنهادی: تحلیل تکنیکال چیست؟

انواع واگرایی‌ها در تحلیل تکنیکال

واگرایی به انواع مختلفی از جمله معمولی، مخفی و زمانی تقسیم می‌شود که در ادامه به بررسی هر یک از آن‌ها پرداخته شده است.

واگرایی معمولی

هنگامی که قیمت در انتهای یک روند باشد و در آن زمان جهت حرکت اندیکاتور خلاف جهت حرکت نمودار عمل کند، واگرایی معمولی به وجود می‌آید. در واقع واگرایی معمولی به اختلاف حرکت قیمت نمودار با حرکت اندیکاتور گفته می‌شود که در پایان یک روند قیمتی ایجاد می‌شود. این نوع عموما نشان از استراحت یا بازگشت قیمت در روند بعدی است. این نوع واگرایی در هر دو روند صعودی و نزولی تشکیل می‌شود و در هنگام تشکیل آن می‌بایست به اندیکاتورها توجه کرد. واگرایی معمولی که از کلمه (Regular Divergence) گرفته شده است با علامت RD نشان داده می‌شود.

واگرایی معمولی مثبت (RD+)

این نوع در روند نزولی بین دو کف قیمتی تشکیل می‌شود و واکنش اندیکاتور با شیب مثبت نشان از صعود قیمت در روند بعدی است. به عبارتی شرط ایجاد واگرایی معمولی مثبت تشکیل دو کف قیمتی در نمودار سهم است، در صورتی که کف دوم پایین‌تر از کف اول باشد. در این حالت تحلیلگران انتظار افزایش قیمت در سهم مورد نظر را دارند.

واگرایی معمولی منفی (RD-)

در واگرایی معمولی منفی، قیمت سقف بالاتر (Higher High) می‌سازد، اما اندیکاتور سقفی پایین‌تر (Lower High) ثبت می‌کند. در این حالت معامله‌گران کاهش قیمت در سهم مورد نظر را پیش‌بینی می‌کنند.

واگرایی مخفی

واگرایی مخفی (Hidden Divergence) همانند ساختار واگرایی معمولی است و زمانی تشکیل می‌شود که بازار در حال اصلاح است و خبر از بازگشت قیمت به کانال روند حرکتی می‌دهد. این نوع واگرایی در روندهای صعودی از طریق کف‌ها و در روندهای نزولی از طریق سقف‌ها قابل تشخیص است. این نوع نیز مانند حالت معمولی به دو دسته منفی و مثبت تقسیم می‌شود.

واگرایی مخفی مثبت (HR+)

 واگرایی مخفی یک الگوی ادامه دهنده‌ است و در میانه روند (معمولا در حین یک اصلاح یا پولبک) رخ می‌دهد تا ادامه روند اصلی را تایید کند.

واگرایی مخفی منفی (HR-)

همانطور که گفته شد علاوه بر واگرایی مخفی مثبت، نوعی دیگری در روندهای نزولی تشکیل می‌شود که به آن واگرایی مخفی منفی گفته می‌شود. این نوع واگرایی که در میانه روند نزولی شکل می‌گیرد نشان‌دهنده کاهش قیمت است و برای تشخیص آن می‌بایست به دنبال سقف‌های قیمتی در روند نزولی بود. زمانی که در نمودار قیمتی، سقفی پایین‌تر از سقف قبلی باشد و در مقابل، در اندیکاتور سقفی بالاتر از سقف قبلی تشکیل شده باشد، واگرایی مخفی منفی ایجاد شده است.

تفاوت واگرایی مخفی و معمولی در سیگنال و محل تشکیل‌شان است. واگرایی معمولی در پایان روندها شکل می‌گیرد و نشانه‌ای از احتمال تغییر جهت روند محسوب می‌شود، در حالی که واگرایی مخفی در میانه روند و طی اصلاحات قیمتی دیده می‌شود و ادامه‌دار بودن روند موجود را تایید می‌کند. همچنین واگرایی معمولی از نظر قدرت سیگنال معمولا قوی‌تر و معتبرتر از واگرایی مخفی است.

واگرایی زمانی

نوع سوم واگرایی در بورس، واگرایی زمانی نام دارد. در این حالت تضاد رفتاری میان قیمت و زمان مشاهده می‌شود. به عبارتی واگرایی زمانی یا (Time Divergence) با تمرکز بر مقایسه مدت زمان و تعداد کندل‌ها در هر روند صعودی یا نزولی اتفاق می‌افتد. برای تشخیص آن نیاز به اندیکاتور نیست، بلکه کافی است تعداد کندل‌ها در زمان اصلاح با پیش از آن مقایسه شود. این واگرایی بیان می‌کند روند فعلی قیمت یک سهم یا دارایی ممکن است تغییر کند. دو نوع واگرایی زمانی معمولی و هوشمند وجود دارد. در ادامه جدول واگرایی زمانی نوشته شده است.

واگرایی زمانی مثبت

واگرایی زمانی مثبت معمولا در پایان روند نزولی دیده می‌شود. در این حالت، هرچند قیمت کف‌های جدید می‌سازد، اما اصلاح‌های قیمتی مدت زمان بیشتری طول می‌کشند یا عمق بیشتری دارند. این شرایط نشان می‌دهد که فشار فروش ضعیف‌تر شده و روند نزولی توان ادامه ندارد. در نتیجه، احتمال تغییر مسیر بازار و آغاز روند صعودی افزایش می‌یابد و می‌تواند سیگنال مناسبی برای ورود به موقعیت‌های خرید باشد.

واگرایی زمانی منفی

واگرایی زمانی منفی بیشتر در پایان روند صعودی شکل می‌گیرد. در این وضعیت، با وجود تشکیل سقف‌های جدید، حرکت‌های اصلاحی طولانی‌تر یا عمیق‌تر می‌شوند و این موضوع از کاهش قدرت خریداران خبر می‌دهد. چنین الگویی هشداری برای احتمال پایان روند صعودی و آغاز روند نزولی است و می‌تواند معامله‌گران را به خروج از موقعیت‌های خرید یا بررسی فرصت‌های فروش ترغیب کند.

لازم به ذکر است تشخیص واگرایی زمانی بدون اندیکاتور نیز امکان‌پذیر است. زیرا برخلاف واگرایی‌های معمولی و مخفی که تضاد میان نمودار قیمت و اندیکاتور را بررسی می‌کنند، واگرایی زمانی بر تناقض بین حرکت قیمت و زمان تمرکز دارد. هدف از این بررسی مشخص کردن طول غیرعادی اصلاحات قیمتی است. واگرایی زمانی ضعف حرکت اصلاحی قیمت را نسبت به حرکت اصلی نشان می‌دهد. برای شناسایی این وضعیت، تحلیلگران معمولا از دنباله فیبوناچی زمانی استفاده می‌کنند. این ابزار ساختار زمانی اصلاح قیمت را مشخص کرده و امکان تصمیم‌گیری دقیق‌تر برای ورود یا خروج از معامله را فراهم می‌کند.

واگرایی اغراق‌شده

واگرایی اغراق‌شده زمانی رخ می‌دهد که قیمت و اندیکاتور هر دو در یک جهت حرکت کنند، اما شدت تغییرات در اندیکاتور بیشتر یا کمتر از تغییرات قیمت باشد. این واگرایی بیشتر در پایان اصلاحات قیمتی مشاهده می‌شود و می‌تواند نشانه‌ای از ادامه روند اصلی بازار باشد. به همین دلیل، معامله‌گران آن را سیگنالی برای اطمینان بیشتر از قدرت روند تلقی می‌کنند.

واگرایی اغراق‌شده مثبت

در واگرایی اغراق شده مثبت قیمت کف‌های بالاتر تشکیل می‌دهد اما اندیکاتور کف‌های هم‌سطح یا پایین‌تر نشان می‌دهد. چنین الگویی معمولا بیانگر تداوم روند صعودی است و می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای برای ورود به موقعیت‌های خرید در نظر گرفته شود.

واگرایی اغراق‌شده منفی

در واگرایی اغراق شده منفی قیمت سقف‌های پایین‌تر می‌سازد اما اندیکاتور سقف‌های هم‌سطح یا بالاتر ثبت می‌کند. این الگو اغلب نشان‌دهنده ادامه روند نزولی است و به‌عنوان سیگنال فروش یا خروج از معاملات شناسایی می‌شود.

نحوه بررسی واگرایی‌ها با استفاده اندیکاتورها

عموما تشخیص واگرایی‌ها کاری سخت و دشوار محسوب می‌شود؛ بنابراین برای شناسایی انواع آن می‌بایست از اندیکاتورها بهره‌مند شد. برای تشخیص واگرایی‌، اندیکاتورهای مختلفی وجود دارند که قدرت تحلیل را بالا برده و بررسی روند حرکتی نمودار را جدی‌تر دنبال می‌کنند. در واقع اندیکاتورها ابزارهایی هستند که در کنار قیمت سهم‌ها به تکنیکالیست‌ها کمک می‌کنند تا نوع واگرایی را تشخیص دهند. لازم به ذکر است اعتبار واگرایی در اندیکاتورها از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه به معرفی برخی از اندیکاتورها پرداخته شده است:

واگرایی با اندیکاتور مکدی MACD

اندیکاتور مکدی به معنای واگرایی و همگرایی میانگین متحرک است. این اندیکاتور به عنوان ابزاری برای تشخیص روند بازار و فرصت‌های خرید و فروش استفاده می‌شود. اندیکاتور مذکور می‌تواند جدا از نمودار قیمتی نمایان شود و با آن واگرایی تشکیل دهد. واگرایی در این اندیکاتور زمانی ایجاد می‌شود که در آن نمودار قیمتی و خط MACD یک الگوی متضاد قابل توجه ایجاد کنند. به عبارت دیگر در این اندیکاتور زمانی که قیمت در جهت مخالف خط مکدی حرکت کند، انتظار می‌رود جهت حرکت معکوس شود. با استفاده از این اندیکاتور، واگرایی معمولی و مخفی و انواع آن‌ها قابل تشخیص هستند.

واگرایی قیمت با RSI

نوع دیگری از اندیکاتورها برای تشخیص واگرایی، اندیکاتور شاخص قدرت نسبی یا RSI نام دارد. این اندیکاتور برای تعیین سطح اشباع خرید و فروش و همچنین تشخیص تغییر روند استفاده می‌شود. در حقیقت واگرایی در این نوع اندیکاتور از قوی‌ترین سیگنال‌های بازگشتی محسوب می‌شود که می‌توان از آن‌ها در استراتژی‌های معاملاتی استفاده کرد. واگرایی ار اس ای (RSI) هنگامی تشکیل می‌شود که نمودار قیمت و اندیکاتور دو سقف یا کف قیمت قابل توجه و متضاد هم ایجاد کنند. در حالت کلی قیمت در جهت مخالف RSI حرکت می‌کند. با استفاده از این اندیکاتور انواع واگرایی از جمله معمولی مثبت و منفی و واگرایی مخفی مثبت و منفی قابل تشخیص است. به صورت کلی تحلیلگران با توجه به انواع واگرایی RSI می‌توانند اطلاعات جامعی درباره قدرت یا ضعف روند فعلی بازار به دست آورند.

واگرایی قیمت با استوکاستیک

شناسایی واگرایی با اندیکاتور استوکاستیک از طریق مقایسه حرکت قیمت دارایی با خطوط منحنی این اندیکاتور (%K و %D) انجام می‌شود. وقتی حرکت قیمت با حرکت استوکاستیک هم‌خوانی نداشته باشد، واگرایی شکل می‌گیرد و نشان‌دهنده احتمال تغییر یا تضعیف روند است. در روند نزولی، اگر قیمت کف پایین‌تری بسازد اما استوکاستیک کف بالاتری ثبت کند، واگرایی مثبت ایجاد شده و احتمال بازگشت روند به سمت صعودی افزایش می‌یابد. برعکس، در روند صعودی، اگر قیمت سقف بالاتری بسازد اما استوکاستیک سقف پایین‌تری نشان دهد، واگرایی منفی شکل گرفته و روند صعودی تضعیف می‌شود و احتمال بازگشت نزولی وجود دارد. به دلیل حساسیت بالا، استوکاستیک یکی از ابزارهای محبوب برای شناسایی واگرایی است و معامله‌گران معمولا سیگنال‌های آن را با سایر ابزارهای تحلیلی تایید می‌کنند تا نقاط ورود و خروج بهینه‌تر شناسایی شوند.

واگرایی قیمت با اندیکاتور CCI

اندیکاتور CCI یا شاخص کانال کالا (Commodity Channel Index) ابزاری کاربردی برای شناسایی واگرایی در بازار است و با مقایسه قیمت فعلی با میانگین قیمت در یک بازه زمانی مشخص، قدرت روند و نواحی اشباع خرید یا فروش را نشان می‌دهد. واگرایی زمانی شکل می‌گیرد که حرکت قیمت دارایی با منحنی CCI در جهت مخالف قرار گیرد و این وضعیت هشداری برای تغییر احتمالی روند محسوب می‌شود. در واگرایی منفی، قیمت در حال افزایش است اما CCI روند نزولی نشان می‌دهد و احتمال کاهش قیمت وجود دارد؛ در واگرایی مثبت، قیمت کاهش می‌یابد اما CCI روند صعودی نشان می‌دهد که احتمال بازگشت روند به سمت بالا افزایش می‌یابد. مقادیر بالای +100 قدرت روند صعودی و مقادیر زیر 100- قدرت روند نزولی را نمایان می‌سازند و هنگامی که قیمت سقف یا کف جدیدی می‌سازد اما CCI رفتار متفاوتی نشان دهد، واگرایی شکل می‌گیرد. این سیگنال‌ها به‌ویژه زمانی که با سایر اندیکاتورها ترکیب شوند، اعتبار بالاتری پیدا می‌کنند و CCI ابزاری موثر برای اجرای استراتژی واگرایی و بررسی اختلاف مومنتوم نسبت به حرکت قیمت محسوب می‌شود.

واگرایی قیمت با اسیلاتور Awesome Oscillator یا AO

اسیلاتور آسام (Awesome Oscillator یا AO) ابزاری موثر در تحلیل تکنیکال برای شناسایی واگرایی و سنجش قدرت مومنتوم بازار است. این اندیکاتور تفاوت میانگین متحرک ساده ۵ دوره‌ای و ۳۴ دوره‌ای را نمایش می‌دهد و هنگامی که حرکت قیمت با منحنی AO هم‌خوانی ندارد، واگرایی شکل می‌گیرد. در واگرایی مثبت، قیمت در روند نزولی کف پایین‌تری می‌سازد، اما AO کف بالاتری نشان می‌دهد که نشانه تضعیف قدرت فروشندگان و احتمال بازگشت روند به سمت صعودی است. در واگرایی منفی، قیمت در روند صعودی سقف بالاتری ثبت می‌کند، اما AO سقف پایین‌تری نشان می‌دهد و این وضعیت کاهش مومنتوم صعودی و احتمال بازگشت روند به سمت نزولی را نمایان می‌کند. به این ترتیب، اسیلاتور AO ابزار قابل اعتماد و کاربردی برای تشخیص واگرایی‌ها و تعیین نقاط بالقوه تغییر روند در بازار محسوب می‌شود.

کاربرد واگرایی در معاملات

واگرایی تنها یک نشانه ساده نیست، بلکه ابزاری تحلیلی است که می‌تواند لایه‌های پنهان حرکات قیمت را آشکار کند. معامله‌گران از این مفهوم برای شناسایی نقاط چرخش بازار، مدیریت موقعیت‌های معاملاتی و ارزیابی قدرت یا ضعف روند استفاده می‌کنند. در ادامه مهم‌ترین کاربردهای واگرایی در معاملات معرفی شده است:

1. شناسایی تغییر روند: واگرایی معمولی هشداری است مبنی بر اینکه روند جاری ممکن است به پایان برسد و تغییر جهت دهد. برای مثال، در یک روند صعودی اگر قیمت سقف بالاتری ایجاد کند اما اندیکاتورهایی مانند RSI یا MACD سقف پایین‌تری نشان دهند، احتمال تغییر روند به نزولی وجود دارد. این شرایط می‌تواند سیگنالی برای فروش یا خروج از موقعیت‌های خرید تلقی شود.
2. تایید ادامه روند: واگرایی مخفی (Hidden Divergence) نشانه‌ای از تداوم روند موجود است. به عنوان نمونه، در روند نزولی اگر قیمت کف پایین‌تری ثبت کند اما اسیلاتور کف بالاتری نشان دهد، روند نزولی همچنان قدرت دارد. این شرایط فرصتی برای ورود مجدد در زمان اصلاح یا تقویت موقعیت‌های فروش ایجاد می‌کند.
3. ارائه نقاط ورود و خروج بهینه: شناسایی واگرایی به معامله‌گران کمک می‌کند نقاط مناسب ورود یا خروج از معامله را دقیق‌تر مشخص کنند. از آنجا که واگرایی اغلب در نقاط کلیدی بازگشت قیمت ظاهر می‌شود، می‌تواند مبنای تصمیم‌گیری برای باز کردن یا بستن موقعیت معاملاتی قرار گیرد.
4. کاهش ریسک معاملات: واگرایی با آشکار کردن تضاد میان قیمت و مومنتوم، امکان پرهیز از ورود به معاملات پرریسک را فراهم می‌سازد. در شرایطی که نوسان‌های کوچک می‌تواند بر تصمیمات اثر بگذارد، این ابزار دید عمیق‌تری نسبت به حرکات بازار ارائه می‌دهد.
5. ابزار مکمل و تاییدیه: واگرایی به تنهایی سیگنالی قطعی برای خرید یا فروش محسوب نمی‌شود. برای افزایش دقت، باید همراه با تاییدیه‌های ثانویه مانند الگوهای شمعی (دوجی، چکش، مرد به دار آویخته)، سطوح فیبوناچی، شکست خطوط روند یا همپوشانی نتایج با دیگر روش‌های تحلیلی به کار گرفته شود. این ترکیب، احتمال خطای تحلیل را کاهش داده و کیفیت تصمیم‌گیری را بالا می‌برد.
6. ارزیابی مومنتوم پنهان: واگرایی می‌تواند کاهش یا افزایش پنهان مومنتوم پشت حرکت قیمت را آشکار کند. در بازارهایی مانند رمزارزها که تغییرات ناگهانی رایج است، این ویژگی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
7. شناسایی سطوح حمایت و مقاومت: واگرایی‌ها اغلب در نواحی کلیدی بازار شکل می‌گیرند. زمانی که تضاد میان قیمت و اندیکاتور در نزدیکی حمایت‌ها، مقاومت‌ها یا سطوح فیبوناچی رخ دهد، اعتبار تحلیل افزایش می‌یابد.
8. استفاده از واگرایی به عنوان استراتژی معاملاتی: واگرایی می‌تواند به صورت مستقل یا همراه با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال به‌عنوان یک استراتژی موثر استفاده شود.

استراتژی خرید و فروش به کمک واگرایی‌ها و اندیکاتورهای مربوطه

واگرایی‌ در تحلیل تکنیکال یکی از استراتژی‌های قابل توجه در معاملات تحلیلگران است. این استراتژی شامل شناسایی مواردی است که قیمت یک دارایی در جهت مخالف یک اندیکاتور یا دارایی دیگر حرکت می‌کند. معامله‌گرانی که از استراتژی واگرایی در معاملات خود استفاده می‌کنند، زمانی که واگرایی نزولی رخ دهد، به دنبال ورود به موقعیت‌های کوتاه مدت هستند. همچنین زمانی که قیمت دارایی با اندیکاتور آن، همگرا باشد، از این موقعیت‌ها خارج می‌شوند. مزیت استراتژی واگرایی این است به معامله‌گران کمک می‌کند تا نقاط بالقوه ادامه روند در بازار را شناسایی کنند.

یکی دیگر از انواع استراتژی‌‌های معاملاتی، استفاده از اندیکاتور مکدی (میانگین متحرک) برای شناسایی سیگنال‌های خرید و فروش است. معامله‌گرانی که از استراتژی مکدی استفاده می‌کنند به دنبال مواردی هستند که خط مکدی از بالا یا پایین برای ورود یا خروج از موقعیت‌ها عبور کند.

معامله‌گران برای شناسایی شرایط خرید و فروش بیش از حد در بازار از استراتژی شاخص قدرت نسبی (RSI) استفاده می‌کنند. در این استراتژی معامله‌گران به دنبال موقعیت‌هایی هستند که RSI بالاتر از 70 (برای نشان‌دادن شرایط اشباع خرید) یا زیر 30 (برای نشان‌دادن شرایط اشباع فروش) باشد.

تفاوت واگرایی و همگرایی

همگرایی زمانی رخ می‌دهد که حرکت قیمت یک دارایی و حرکت اندیکاتور تکنیکالی با یکدیگر هم‌خوانی دارند و در یک جهت حرکت می‌کنند. این وضعیت تاییدی بر قدرت و سلامت روند فعلی بازار است. در ادامه تفاوت واگرایی و همگرایی به صورت جدول نوشته شده است.

معایب واگرایی

معایب واگرایی شامل موارد زیر می‌شوند: 

• امکان سیگنال‌های کاذب: در برخی شرایط، به‌ویژه در بازارهای متلاطم یا تایم‌فریم‌های کوتاه، سیگنال‌های واگرایی می‌توانند نادرست باشند و موجب فعال شدن حد ضرر شوند.
• ادامه روند بدون واگرایی: گاهی تغییر روند بدون شکل‌گیری واگرایی اتفاق می‌افتد، بنابراین نمی‌توان صرفا بر آن تکیه کرد.
• عدم دقت در پیش‌بینی: واگرایی ابزار دقیقی برای پیش‌بینی قیمت یا زمان تغییر روند نیست.
• تاخیر در اثرگذاری: معمولا پس از شکل‌گیری واگرایی، زمان زیادی طول می‌کشد تا تأثیر آن در بازار دیده شود، زیرا بیشتر اندیکاتورهای مورد استفاده در این زمینه عقب‌مانده‌اند و بر اساس داده‌های گذشته عمل می‌کنند.
• پیچیدگی در شناسایی: تشخیص واگرایی به‌ویژه برای افراد تازه‌کار دشوار است و حتی معامله‌گران حرفه‌ای نیز ممکن است برداشت‌های متفاوتی از آن داشته باشند.
• عدم کفایت به‌تنهایی: واگرایی به‌خودی‌خود دلیل قطعی برای ورود یا خروج از معامله نیست و باید همراه با سایر ابزارها و روش‌های تحلیلی به کار رود.
• نامناسب بودن برای مبتدیان: به دلیل دشواری در شناسایی و تفسیر، واگرایی بیشتر برای معامله‌گران باتجربه مناسب است.

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی مفهوم واگرایی و انواع آن پرداخته شده است. همانطور که گفته شد واگرایی به معنای عدم حرکت نمودار قیمت و اندیکاتور در یک جهت است. به کمک انواع واگرایی‌ بورسی می‌توان در نمودار قیمت، تغییر روند یا ادامه‌دار بودن آن را تشخیص داد. همچنین با استفاده از اندیکاتورهای مختلفی از جمله مکدی و آر اس آی می‌توان واگرایی را در نمودارهای قیمتی بررسی کرد و آن‌ها را به‌عنوان استراتژی‌های معاملاتی به کار برد. لازم به ذکر است یک ابزار به تنهایی روشی درست برای بررسی و تشخیص ادامه روند بازار نیست، معامله‌گران برای بررسی و تحلیل بهتر نمودارهای قیمتی بهتر است به طور همزمان از چندین ابزار و اندیکاتور استفاده کنند.