اندیکاتور چیست و چه کاربردی دارد؟

بازارهای مالی، بسیار پرنوسان هستند، از این‌رو معامله‌گران همواره به دنبال ابزارها و تکنیک‌هایی هستند تا بتوانند فرصت‌های مناسب برای ورود و خروج به این بازارها را شناسایی کنند و در نهایت به سود خوبی برسند. یکی از بهترین ابزارهای موجود در تحلیل تکنیکال که اطلاعات مفیدی را در اختیار تکنیکالست‌ها قرار می‌دهد، اندیکاتور نام دارد. اندیکاتورها مجموعه‌ای از فرمول‌ها و روابط ریاضی هستند که مفاهیم خاصی را در قالب نمودار، اعداد و… به تکنیکالیست‌ها منتقل می‌کنند. در ادامه این مقاله به بررسی مفهوم این ابزار و معرفی انواع آن از نظر توانایی و کاربرد پرداخته شده است.

• برای آشنایی بیشتر با سایر مفاهیم و ابزارهای موجود در تحلیل تکنیکال، مطالعه مقاله تحلیل تکنیکال پیشنهاد می‌شود.

اندیکاتور چیست؟

اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال به‌عنوان توابع ریاضی هستند که از طریق آن‌ها می‌توان به تجزیه و تحلیل بازارهای مالی پرداخت. این شاخص‌ها با انجام محاسبات ریاضی بر روی داده‌های قیمتی گذشته، سود و حجم معاملات، قیمت آینده سهم را پیش‌بینی کرده و سیگنال‌های معاملاتی را در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهند. در حالت کلی کاربرد اندیکاتورها در بازارهای مالی هشدار برای برگشت یک روند صعودی یا نزولی است. عموما این ابزار مورد توجه سرمایه‌گذاران با هدف کوتاه مدت است. لازم به ذکر است که اندیکاتورها از حیث توانایی آن‌ها در پیش‌بینی قیمت به دو دسته اندیکاتورهای پیش‌رو (هدایت‌گر) و پس‌رو (تحکیم‌کننده) تقسیم می‌شوند.

اندیکاتورهای پیش‌رو (Leading Indicator): این شاخص اغلب در بازارهای بدون روند قابل استفاده بوده و برای پیش‌بینی سریع روندها و تغییر جهت‌هایی که در آینده ممکن است اتفاق بیفتد، کاربرد دارد. وظیفه اندیکاتورهای پیش‌رو اندازه‌گیری میزان خرید و فروش‌های هیجانی در یک دارایی است.

اندیکاتورهای پس‌رو (Lagging Indicator): این اندیکاتور عموما عقب‌تر از نمودار حرکت کرده و روند قیمت را پیگیری می‌کند و پس از تغییر، سیگنال می‌دهد. عموما از این اندیکاتور برای تایید سایر شاخص‌ها استفاده می‌شود.

• مقاله پیشنهادی: آموزش خط روند در تحلیل تکنیکال

دلایل اهمیت اندیکاتورها در بازارهای مالی

اندیکاتورها استخراج‌کننده اطلاعاتی برای افراد هستند که به طور عادی امکان مشاهده آن وجود ندارد. تحلیلگران تکنیکال با کمک اندیکاتورها می‌توانند استراتژی‌های معاملاتی خود را طراحی کنند و بر اساس آن‌ها نقاط ورود و خروج را مشخص کنند. همچنین با توجه به این موضوع که اندیکاتورها مجموعه‌ای از فرمول‌های ریاضی هستند، می‌توانند احساسات و هیجانات کاذب در معامله‌ را حذف کنند و باعث دقت بیشتری در تصمیم‌گیری‌های معامله‌گران شوند. با توجه به پیشرفت گسترده معاملات خودکار و الگوریتمی در بازار سهام، کاربرد این اندیکاتورها روز به روز در حال افزایش است.

انواع اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال

با توجه به دسته‌بندی اندیکاتورها از لحاظ توانایی پیش‌بینی قیمت، می‌توان آن‌ها را با توجه به کاربرد و خروجی نهایی که دارند به سه دسته کلی تقسیم کرد. در ادامه به بررسی هر یک از این اندیکاتورها پرداخته شده است.

اندیکاتورهای روندنما (Trend)

شناسایی روند قیمت در نمودارهای قیمتی، یکی از مهم‌ترین اقدامات تکنیکالیست‌ها در تحلیل تکنیکال است. پیدا کردن این روند کاری آسان اما شناسایی تغییر جهت روند کاری دشوار است. بنابراین با استفاده از اندیکاتورهای روندنما می‌توان این تغییرات جهت را شناسایی و در تصمیم‌گیری‌ها بهتر عمل کرد. بهترین اندیکاتورهای ترند به شرح زیر هستند.

میانگین متحرک (Moving Average)

میانگین متحرک یکی از متداول‌ترین و پرکاربردترین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال است. این اندیکاتور میانگینی از داده‌های اصلی روزانه (معمولا قیمت پایانی) است. کلمه متحرک به این نکته اشاره دارد که تنها میانگین n روز آخر در محاسبات لحاظ می‌شود. بنابراین داده‌های اصلی که برای محاسبه میانگین متحرک استفاده می‌شود، با اضافه‌شدن روز کاری جدید به جلو حرکت می‌کند. با توجه به اینکه این شاخص یک ابزار تعقیب‌کننده روند است، هدف استفاده از آن یافتن اخطارهای شروع روندهای جدید و پایان روندهای قدیم یا بازگشت‌ها است.

اندیکاتورهای میانگین متحرک ابزارهای دنباله‌رو اطلاعات هستند و به هیچ‌عنوان هدایت‌کننده نخواهند بود. آن‌ها یک ابزار انعطاف‌پذیر هستند. با محاسبه میانگین داده‌های قیمت، خطی انعطاف‌پذیر به نمودار اضافه می‌شود که مشاهده روندهای داخل نمودار را ساده‌تر می‌کند. میانگین‌ متحرک‌ها طبیعتا دارای تاخیر زمانی نسبت به عملکرد بازار هستند. بنابراین این اندیکاتورها پس‌رو هستند.

باندهای بولینگر (Bollinger Bands)

در این روش دو نوار معامله با انحراف معیاری در بالا و پایین میانگین متحرکی که اکثرا 20 روزه است، قرار می‌گیرند. منظور از انحراف معیار در اینجا یک مفهوم آماری است که بیان‌کننده چگونگی پراکندگی قیمت‌ها حول متوسط قیمت‌ها (میانگین متحرک) است. یکی از ساده‌ترین کاربردهای باندهای بولینگر این است که باندهای بالا و پایین را به عنوان هدف قیمتی در نظر گرفت. برای مثال در یک روند صعودی قوی معمولا قیمت‌ها بین باند بالایی بولینگر و میانگین متحرک 20 روزه نوسان می‌کنند. در این حالت قطع‌شدن میانگین متحرک 20 روزه رو به پایین می‌تواند نشانه‌ای از بازگشت قیمت‌ها و اتمام روند صعودی باشد. این باند در روندهای نزولی نیز قابل استفاده است.

ابر ایچیموکو (Ichimoku Cloud)

یکی دیگر از اندیکاتورهای مورد استفاده برای شناسایی روند، اندیکاتور ابر ایچیموکو نام دارد. این ابزار به‌ عنوان یک استراتژی معاملاتی در بورس شناخته می‌شود. ایچیموکو ارائه‌دهنده حمایت‌ها و مقاومت‌ها، جهت و قدرت روند به تحلیلگران است. این اندیکاتور تمامی ارقام و محاسبات به‌ دست آمده را در یک ابر که به ابر ایچیموکو معروف است، نمایش می‌دهد. به همین دلیل است که افراد زیادی این نمودار را با نام ابر ایچیموکو یاCloud Ichimoku می‌شناسند. این شاخص از 5 خط با نام‌های تنکانسن، کیجونسن، سنکو A، سنکو B و چیکو اسپن برای خروجی داده‌های نمودار کمک می‌گیرد.

اندیکاتورهای نوسان‌گر (Oscillator)

اندیکاتورهای نوسان‌نما با نام اسیلاتور شناخته می‌شوند. از اسیلاتورها برای نوسان‌گیری و دریافت سیگنال خرید و فروش در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت و بلند مدت استفاده می‌شود. محل قرارگیری این شاخص در پنجره‌ای بیرون نمودار و در قسمت پایین آن است. اسیلاتورها بهترین ابزار برای شناسایی نواحی اشباع خرید و فروش و واگرایی هستند. اندیکاتورهای RSI، مکدی MACD و استوکاستیک از پرکاربردترین اسیلاتورهای مورد استفاده در بازارهای مالی هستند. معامله‌گران و تکنیکالیست‌ها با توجه به ویژگی‌ها و کاربردهای هر یک از اسیلاتورهای نامبرده، در موقعیت‌های مناسب از آن‌ها بهره‌مند می‌شوند.

در مقاله اسیلاتور به طور کامل درباره مفهوم نوسان‌گر و همچنین اسیلاتورهای RSI، مکدی و استوکاستیک توضیح داده شده است.

اندیکاتورهای حجمی (Volume Indicator)

همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد یکی از فاکتورهای مهم برای پیش‌بینی قیمت آینده، بررسی حجم معاملات است. حجم معاملات به میزان معاملات انجام‌شده در دوره‌ای از زمان گفته می‌شود. میزان حجم معاملات شدت حرکت قیمت را نشان‌ می‌دهد. حجم معاملات سنگین‌تر نشانگر تمایل یا فشار بیشتر است. بنابراین اندیکاتورهایی بر مبنای حجم معاملات وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.

اندیکاتور OBV (On Balance Volume)

اندیکاتور OBV تغییرات حجم معاملات را بررسی می‌کند تا در نهایت بتواند حرکات قیمت آن دارایی را در آینده پیش‌بینی کند. در واقع این اندیکاتور به تشخیص و پیش‌بینی خط روند یک دارایی در آینده کمک می‌کند. این اتفاق نیز زمانی رخ می‌دهد که فشار نسبی خرید و فروش برای یک دارایی منعکس‌شده باشد.

یکی از کاربردهای اندیکاتور OBV که عموما مورد استفاده معامله‌گران و تریدرها قرار می‌گیرد، تاثیر آن در تشخیص روند جدید است. به عبارت دیگر هنگامی که اندیکاتور OBV سقف‌های بالاتر را نشان می‌دهد، قطعا در آینده‌ای نزدیک یک کانال صعودی برای قیمت آن دارایی به وجود خواهد آمد. در مقابل نیز اگر این اندیکاتور به ایجاد کف‌های جدید بپردازد، ممکن است در روند قیمت آن دارایی یک کانال نزولی ایجاد شود.

اندیکاتور Volume Oscillator

این شاخص تفاوت بین دو میانگین متحرک حجم معاملات را نمایش می‌دهد. این اندیکاتور می‌تواند نوسانات حجم را نسبت به میانگین طولانی مدت آن بیان کند. این اسیلاتور دارای انواع مختلفی مانند PVI ،TVI و… است.

جمع‌بندی

در این مقاله متوجه شدید اندیکاتورها به عنوان یکی از ابزارهای مهم در آموزش تحلیل تکنیکال شناخته می‌شوند، زیرا می‌توان با استفاده از آن‌ها روند قیمت یک دارایی را بررسی کرد و تصمیمات مناسبی گرفت. اندیکاتورها از لحاظ توانایی‌ها و کاربردهای مختلفی که دارند به انواع مختلفی نیز تقسیم می‌شوند که در این مطلب به معرفی آن‌ها پرداخته شد.