نمودار نقطه و رقم چیست؟ + آشنایی با ساختار آن

در تحلیل تکنیکال، نمودارها ابزاری بسیار مهم برای بررسی و پیش‌بینی روند قیمت‌ها در بازارهای مالی هستند. همچنین نمودارها به معامله‌گران کمک می‌کنند، تا تغییرات قیمت را تحلیل کرده و تصمیمات معاملاتی بهتری اتخاذ کنند. یکی از نمودارهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال، نمودار نقطه و شکل (نقطه و رقم) است، که تغییرات قیمتی را بدون در نظر گرفتن زمان نمایش می‌دهد. این نمودار نخستین‌بار در سال 1898 معرفی شد و از آن زمان به تدریج تکامل یافت. در نمودار نقطه و رقم از حروف X و O برای نمایش افزایش و کاهش قیمت استفاده می‌شود. همچنین تحلیل آن بیشتر براساس میزان عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد. در این مقاله، به صورت جامع به معرفی نمودار نقطه و رقم پرداخته شده است.

نمودار نقطه و رقم چیست؟

نمودار نقطه و شکل (P&F – Point and Figure) نوعی نمایش داده در تحلیل تکنیکال است، که تغییرات قیمت یک دارایی را بدون توجه به زمان نمایش می‌دهد. این تغییرات می‌تواند مربوط به قیمت سهام، اوراق قرضه، کالا یا معاملات آتی باشد. نمودار نقطه و شکل از ستون‌هایی با حروف X و O تشکیل شده است. در این نمودار، X‌ها نشان‌دهنده افزایش قیمت و O‌ها نشان‌دهنده کاهش قیمت هستند. نمودار نقطه و رقم به‌طور مؤثر تغییرات روندها، میزان عرضه و تقاضای دارایی را نمایان می‌سازد.

در ادامه، نمونه‌ای از نمودار نقطه و شکل قابل مشاهده است:

آشنایی با ساختار نمودار نقطه و رقم

در بیشتر نمودارهای تحلیل تکنیکال، روند قیمت بر اساس قیمت باز و بسته شدن، بالاترین و پایین‌ترین قیمت یک دارایی نمایش داده می‌شود. اما در نمودار نقطه و شکل، تنها یک قیمت از دارایی (اعم از اوج، کف یا قیمت بسته شدن) مد نظر قرار می‌گیرد. همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، در این نمودار زمان اهمیت ندارد و تغییرات قیمت با نمادهای X (برای افزایش قیمت) و O (برای کاهش قیمت) نمایش داده می‌شود. همچنین، تغییرات جزئی قیمت در این نمودارها اهمیتی ندارند و تمرکز بر نمایش عرضه و تقاضا است. چرا که برخی از تحلیلگران نیز معتقدند رابطه بین عرضه و تقاضا نقش اصلی در تعیین قیمت یک دارایی را ایفا می‌کند.

تنظیمات نمودار نقطه و شکل چگونه است؟

معامله‌گران در نمودار نقطه و رقم باید تنظیمات مختلفی را برای رسم نمودار مشخص کنند. در اینجا به توضیح این تنظیمات پرداخته شده است:

Box Size (باکس سایز): هر فضای اشغال‌شده توسط X و O در نمودار به نام «باکس» شناخته می‌شود. با تنظیم گزینه Box Size، معامله‌گر می‌تواند محدوده قیمتی هر باکس را تعیین کند.

Reversal Amount (مقدار معکوس): در این بخش، معامله‌گر حداقل میزان حرکت قیمت در خلاف جهت روند را مشخص می‌کند تا «بازگشت ستون» فعال شود. با فعال شدن این گزینه، یک ستون جدید در جهت معکوس ستون قبلی ایجاد می‌شود.

Reversal Distance (فاصله معکوس): حاصل‌ضرب مقادیر Box Size و Reversal Amount معادل با Reversal Distance است. به طور مثال، اگر مقدار باکس 1 و مقدار معکوس 3 باشد، فاصله معکوس برابر با 3 خواهد بود. این به این معناست که ستون X تنها تا زمانی ادامه خواهد یافت که قیمت به 3 واحد نرسد و یا ستون O تنها زمانی ظاهر می‌شود که قیمت حداقل 3 واحد تغییر کرده باشد.

لازم به ذکر است، معامله‌گران کمتر از سه X یا سه O را در ستون‌ها وارد نمی‌کنند، زیرا تغییرات کمتر از سه بار به‌عنوان «حرکات نامعتبر» در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال، اگر قیمت رو به افزایش باشد، حداقل باید سه X در ستون‌ها ظاهر شود تا نشان‌دهنده غلبه تقاضا بر عرضه باشد.

شناسایی زمان در نمودار نقطه و شکل چگونه است؟

در نمودار نقطه و شکل، زمان نقشی ندارد و حرکات تنها بر اساس تغییرات قیمت نمایش داده می‌شوند. با این حال، از نشانه‌های خاصی می‌توان برای اشاره به زمان استفاده کرد، هرچند این زمان‌ در حد تعیین ماه‌ها باقی می‌ماند. به عنوان مثال، عدد 2 و 4 به ترتیب برای نشان دادن ماه‌های فوریه و آپریل به کار می‌روند. همچنین حروف A، B و C برای مشخص کردن ماه‌های اکتبر، نوامبر و دسامبر استفاده می‌شوند.

قیمت‌گذاری با نمودار نقطه و رقم

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، در نمودار نقطه و شکل، قیمت‌گذاری به دو روش «اوج و کف قیمت دارایی» یا «قیمت بسته شدن سهم» انجام می‌شود. چرا که در این نمودار تنها یک قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در روش اول، ممکن است هیچ‌کدام از قیمت‌ها یا فقط یکی از آن‌ها استفاده شود. در حالی که در روش دوم تنها قیمت بسته‌شدن سهم مدنظر قرار می‌گیرد. در ادامه به نحوه استفاده از اوج یا کف قیمت پرداخته شده است:

در نمودار نقطه و رقم اگر ستون X تشکیل شده باشد و امکان رسم X دیگری نیز وجود داشته باشد، از «اوج قیمت» استفاده می‌شود. در صورتی که امکان رسم X نباشد و تغییر روند آغاز شده باشد، از «کف قیمت» استفاده می‌شود. در صورت عدم وجود هیچ‌کدام از این شرایط، از هیچ‌یک از این دو قیمت استفاده نمی‌شود.

به همین ترتیب، اگر ستون O تشکیل شده باشد و امکان رسم O دیگری نیز وجود داشته باشد، از «کف قیمت» استفاده می‌شود. اگر امکان رسم O دیگری نباشد و تغییر روند فعال شده باشد، از «اوج قیمت» استفاده می‌شود. در غیر این صورت، هیچ‌یک از این دو قیمت برای رسم استفاده نمی‌شود.

استراتژی معاملاتی نمودار نقطه و شکل

به عقیده برخی تحلیل‌گران سطوح حمایت و مقاومت در نمودار نقطه و شکل وضوح بسیار بالاتری نسبت به نمودارهای دیگر دارد. چرا که در این نمودار حرکات‌های کوچک قیمتی حذف و باعث کم شدن نمایش شکست‌ کاذب می‌شوند.

سطوح حمایت: در نمودار نقطه و رقم سطوح حمایت ردیف‌های افقی از o هستند، این مناطق قدرت خریداران را نشان می‌دهند. در نتیجه در این نقاط با افزایش تقاضا انتظار می‌رود قیمت به سمت بالا حرکت کند.

سطوح مقاومت: ردیف‌های افقی از xها به عنوان سطوح مقاومت شناخته می‌شوند. این مناطق قدرت فروشندگان را نشان می‌دهند. همچنین انتظار می‌رود قیمت به سمت پایین حرکت کرده و نزولی شود.

مزایا و معایب نمودار نقطه و رقم

نمودار نقطه و شکل مزایا و معایبی دارد که در ادامه به هر کدام پرداخته می شود:

تعدادی تکنیکالیست نمودار نقطه و شکل را مورد توجه قرار داده و از آن استفاده می‌کنند. چرا که این نمودار مزایای زیادی دارد. در ادامه به برخی از مزایای نمودار نقطه و رقم اشاره می‌شود:

• حذف شدن تغییرات کوچک قیمتی از نمودار
• پر رنگ شدن تغییرات مهم قیمتی از دید مخاطب و شناسایی آسان سطوح حمایت و مقاومت
• حذف فاکتور زمان در تحلیل نمودار
• نشان دادن خطوط روند به صورت اتوماتیک

همچنین نمودار نقطه و رقم معایبی نیز دارد که در ادامه به یکی از آن‌ها پرداخته می‌شود:

نمودار نقطه و شکل به دلیل نشان ندادن نوسانات کوچک قیمتی باعث کند بودن واکنش این نمودار به تغییرات قیمتی می‌شود.

جمع‌بندی

نمودارهای نقطه و شکل یکی از روش‌های قدیمی تحلیل تکنیکال هستند، که تغییرات قیمت را بدون توجه به زمان نمایش می‌دهند. این نمودارها برای مشخص کردن میزان عرضه و تقاضا ترسیم می‌شوند و با استفاده از آن‌ها می‌توان به راحتی سطوح حمایت و مقاومت را شناسایی کرد. اگرچه ممکن است در ابتدا رسم نمودارهای نقطه و شکل دشوار به نظر برسد، اما با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی، می‌توان به مهارت بالایی رسید.