اندیکاتور VWAP چیست؟ آموزش نحوه محاسبه و استراتژی معاملاتی آن

اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال انواع مختلفی دارند و در شناسایی روند بازار، نقاط مناسب برای ورود و خروج به معامله و همچنین پیش‌بینی تغییرات قیمت در آینده کاربرد دارند. اندیکاتور VWAP یک اندیکاتور در تحلیل تکنیکال است که از طریق میانگین قیمت یک دارایی با توجه به حجم آن محاسبه می‌شود. در این اندیکاتور حجم معاملات و جریان بازار اهمیت بالایی دارند و به همین دلیل در تشخیص روند بازار و نقاط مناسب ورود و خروج به معاملات کمک می‌کند. در این مقاله به معرفی اندیکاتور VWAP، نحوه محاسبه، کاربردها، استراتژی معاملاتی و مزایا و معایب آن پرداخته شده است.

معرفی اندیکاتور VWAP

اندیکاتور Volume-Weighted Average Price که به اختصار VWAP نامیده می‌شود یک اندیکاتور در تحلیل تکنیکال است. این اندیکاتور در زبان فارسی با نام «اندیکاتور میانگین قیمت وزنی حجمی» شناخته می‌شود. اندیکاتور VWAP به محاسبه میانگین قیمت یک دارایی با ترکیب داده‌های قیمت، حجم معالات و در نظر گرفتن وزن حجم دارایی معامله شده در هر سطح قیمتی می‌پردازد. به دلیل اینکه این اندیکاتور به حجم معاملات توجه دارد، معاملاتی که حجم بیشتری دارند دارای وزن و تاثیری بیشتری در محاسبه آن هستند. نتیجه این محاسبه به صورت یک خط روی نمودار قیمت نمایش داده می‌شود. به دلیل اینکه خط اندیکاتور VWAP میانگین قیمت را بر اساس حجم معاملات نشان می‌دهد، ارزش واقعی دارایی را در بازار نشان می‌دهد. همچنین این اندیکاتور بیشتر در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت کاربرد دارد. تصویر زیر نمودار قیمت فارس (نمودار آبی) را همراه با اندیکاتور VWAP (نمودار قرمز) نشان می‌دهد.

معامله‌گران با مشاهده نمودار اندیکاتور VWAP درمی‌یابند که قیمت فعلی دارایی بیشتر یا کمتر از میانگین قیمتی است که معامله شده است. اگر نمودار قیمت از نمودار اندیکاتور بالاتر باشد یعنی قیمت فعلی دارایی از عمده حجم معاملاتی که انجام شده، بیشتر است. در صورتی که نمودار قیمت پایین‌تر از نمودار اندیکاتور قرار داشته باشد به معنی این است که قیمت فعلی دارایی از عمده حجم معاملات انجام شده کمتر است. این اطلاعات می‌تواند در شناسایی نقاط مناسب برای ورود یا خروج از معاملات و همچنین تشخیص روندهای بازار و حتی نواحی اشباع خرید یا فروش به معامله‌گران کمک کند.

نحوه محاسبه اندیکاتور VWAP

اندیکاتور VWAP در پلتفرم‌ها و سایت‌های تحلیلی به صورت آماده در دسترس قرار دارد و نیازی به محاسبه آن وجود ندارد. با این حال برخی تحلیلگران تمایل دارند که خودشان اندیکاتور را در بازه زمانی دلخواه محاسبه کنند. همچنین آشنایی با نحوه محاسبه این ابزار می‌تواند به شناخت بیشتر آن کمک کند که در تصویر زیر فرمول محاسبه آن قابل مشاهده است. مقدار این اندیکاتور برای هر دوره زمانی از تقسیم مجموع حاصل ضرب میانگین قیمت در حجم بر مجموع حجم معاملات در همان دوره زمانی به دست می‌آید. میانگین قیمت (Typical Price) از طریق حاصل جمع بیشترین قیمت (High)، کمترین قیمت (Low) و قیمت بسته شدن (Close) تقسیم بر سه محاسبه می‌شود.

برای محاسبه VWAP به صورت پیوسته در طول یک دوره (مانند روز معاملاتی)، حاصل ضرب میانگین قیمت هر دوره در حجم آن دوره به صورت انباشته به مجموع دوره‌های قبلی اضافه می‌شود و سپس بر مجموع انباشته حجم معاملات از ابتدای دوره تقسیم می‌شود تا مقدار VWAP برای دوره فعلی به دست آید. تایم فریم مناسب برای نوسان‌گیری با این اندیکاتور روزانه، ساعت یا دقیقه است که رایج‌ترین آن 15 دقیقه است.

کاربردهای اندیکاتور VWAP

اندیکاتور VWAP در شناسایی روند بازار، تعیین سطح حمایت و مقاومت، شناخت محدوده اشباع خرید و فروش و همچنین یافتن نقاط مناسب برای ورود و خروج به معامله کاربرد دارد که در ادامه هر یک از این موارد شرح داده می‌شود.

شناسایی روند بازار: خط VWAP شبیه به میانگین متحرک عمل می‌کند و شیب آن نشان‌دهنده جهت روند است. شیب رو به بالا نشان‌دهنده روند صعودی و قدرت خریداران است. در مقابل، شیب رو به پایین به معنی روند نزولی و تسلط فروشندگان در بازار است.

تعیین سطوح حمایت و مقاومت: در صورتی که نمودار قیمت بالاتر از اندیکاتور VWAP باشد و قیمت به سمت اندیکاتور برگردد و دوباره بالا برود، این خط به عنوان سح حمایت در نظر گرفته می‌شود. درصورتی که قیمت پایین‌تر از اندیکاتور VWAP باشد و پس از صعود به سمت آن دوباره کاهش یابد، نمودار این اندیکاتور به عنوان سطح مقاومت در نظر گرفته می‌شود. به این ترتیب می‌توان با کمک این اندیکاتور سطوح حمایت و مقاومت را در نمودار تعیین کرد که البته برای تایم‌های فریم‌های کوتاه چند دقیقه‌ای کاربرد بهتری دارد.

شناسایی محدوده اشباع خرید و فروش: اگر قیمت در یک بازه زمانی با اختلافی زیادی بالاتر از اندیکاتور VWAP باشد به عنوان محدوده اشباع خرید به حساب می‌آید که احتمال دارد قیمت پس از مدتی کاهش پیدا کند. در صورتی که در یک بازه زمانی نمودار قیمت پایین‌تر از نمودار اندیکاتور قرار بگیرد به عنوان محدوده اشباع فروش در نظر گرفته می‌شود و انتظار می‌رود قیمت پس از مدتی افزایش داشته باشد.

تعیین نقاط مناسب ورود و خروج به معامله: محل تلاقی نمودار قیمت با نمودار اندیکاتور VWAP با توجه به نحوه برخورد آن‌ها با یک‌دیگر به عنوان نقطه مناسب برای ورود و خروج به معاملات در نظر گرفته می‌شود. اگر قیمت از پایین به سمت بالا اندیکاتو را قطع کند، این نقطه به عنوان سیگنال خرید در نظر گرفته می‌شود. درصورتی که قیمت از بالا به سمت پایین با اندیکاتور تلاقی داشته باشد، این نقطه یک سیگنال فروش به حساب می‌آید.

استراتژی معاملاتی با اندیکاتور VWAP

با استفاده از اندیکاتور VWAP و مقایسه آن با نمودار قیمت می‌توان نقاط مناسب برای معاملات خرید و فروش را شناسایی کرد و معمولا در بازه‌های زمانی کوتاه مدت کاربرد دارد. در این قسمت به استراتژی معاملاتی با این اندیکاتور پرداخته شده است.

• استراتژی معاملاتی تلاقی نمودار قیمت و اندیکاتور VWAP

زمانی که قیمت دارایی از مقدار اندیکاتور VWAP کمتر باشد و با افزایش قیمت به اندیکاتور برخورد کند، یک سیگنال خرید به حساب می‌آید. زیرا احتمال دارد که قیمت همچنان افزایش پیدا کند. در مقابل زمانی که قیمت از بالا به سمت پایین نزول کند و نمودار اندیکاتور را قطع کند، انتظار می‌رود قیمت کاهش پیدا کند و این نقطه به عنوان سیگنال فروش در نظر گرفته می‌شود. تصویر زیر سیگنال خرید را با استفاده از اندیکاتور VWAP در نمودار خموتور نشان می‌دهد که این نقطه مناسبی برای ورود به معامله خرید است.

• استراتژی معاملاتی با اندیکاتور VWAP به عنوان سطوح حمایت و مقاومت

رویکرد دیگر، در نظر گرفتن خط VWAP به عنوان سطوح حمایت و مقاومت متحرک است. زمانی که قیمت پس از کاهش با خط VWAP برخورد کرده و از آن به سمت بالا بازگردد، این نقطه سیگنالی برای خرید محسوب شود. به همین ترتیب، زمانی که قیمت پس از افزایش با خط VWAP برخورد کرده و به سمت پایین بازگردد، می‌تواند نشانه‌ای برای ورود به معامله فروش باشد. تصویر زیر نمودار قیمت فولاد را نشان می‌دهد که قیمت پس از برخورد با اندیکاتور (سطح مقاومت) کاهش پیدا می‌کند و یک سیگنال فروش به حساب می‌آید.

لازم به ذکر است که استفاده از اندیکاتور VWAP به تنهایی در معاملات توصیه نمی‌شود و برای تایید سیگنال‌های خرید و فروش باید از این اندیکاتور در کنار دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال استفاده کرد تا بتوان میزان ریسک را در معاملات کنترل کرد. در ادامه به بررسی نحوه استفاده از این اندیکاتور با سایر اندیکاتورها پرداخته می‌شود.

ترکیب اندیکاتور VWAP با سایر اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال

اندیکاتور VWAP معمولا به‌تنهایی برای تصمیم‌گیری‌های معاملاتی کافی نیست و توصیه می‌شود که با سایر ابزارها و اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال ترکیب شود تا دقت تحلیل‌ها افزایش یابد و از بروز خطا در معاملات جلوگیری شود. ترکیب VWAP با دیگر اندیکاتورها می‌تواند به تایید روندها، شناسایی نقاط ورود و خروج به معاملات و پیش‌بینی وضعیت بازار کمک کند.

ترکیب اندیکاتور VWAP با اندیکاتور میانگین‌ متحرک و ساده: اندیکاتور VWAP شباهت ظاهری و عملکردی به اندیکاتورهای میانگین‌ متحرک دارد، اما با در نظر گرفتن حجم، تصویر دقیق‌تری ارائه می‌دهد. می‌توان با مقایسه خط VWAP با میانگین‌ متحرک ساده (SMA) یا میانگین متحرک نمایی (EMA) و همچنین محل تلاقی آن‌ها متوجه ادامه یا تغییر روند بازار شد.

ترکیب اندیکاتور VWAP با اندیکاتور MACD: ترکیب VWAP با MACD به تایید بهتر سطوح و سیگنال‌های معاملاتی کمک کند. زمانی که قیمت، اندیکاتور VWAP را قطع می‌کند، می‌توان قدرت این حرکت را با صعودی یا نزولی بودن خط سیگنال MACD ارزیابی کرد تا نقاط ورود و خروج به معامله را تایید کرد.

ترکیب با باندهای بولینگر (Bollinger Bands): VWAP را می‌توان با اندیکاتور باندهای بولینگر ترکیب کرد. این باندها می‌توانند به عنوان سطوح حمایت و مقاومت متحرک در نمودار قیمت دارایی عمل کنند. استفاده از VWAP با باندهای بولینگر به شناسایی نواحی احتمالی شکست قیمت یا بازگشت به میانگین کمک می‌کند.

پیشنهاد می‌شود برای آشنایی بیشتر با سایر اندیکاتورها و مقاله اندیکاتور چیست؟ مطالعه شود.

مزایا و معایب اندیکاتور VWAP

اندیکاتور VWAP یا میانگین قیمت وزنی حجمی، ابزاری کاربردی در تحلیل تکنیکال است که با در نظر گرفتن حجم معاملات، دید عمیق‌تری نسبت به وضعیت بازار ارائه می‌دهد که مزایای آن به شرح زیر است:

• حجم معاملات در محاسبه اندیکاتور VWAP در نظر گرفته می‌شود و وزن‌دهی با حجم باعث دقت بیشتر آن نسبت به میانگین‌های متحرک ساده شده است.
• اندیکاتور VWAP با وزن‌دهی حجم، نوسانات کم‌اهمیت را فیلتر کرده و تنها حرکات واقعی بازار را نمایش می‌دهد.

این اندیکاتور در کنار مزایای فوق، معایبی نیز دارد که ممکن است باعث بروز خطا در معاملات شود. در بخش زیر این موارد مطرح شده است:

• اندیکاتور VWAP معمولا برای تحلیل و معامله در تایم‌فریم‌های روزانه یا کمتر مناسب است. محاسبات آن در ابتدای هر روز معاملاتی به‌روزرسانی می‌شود و استفاده از آن برای بازه‌های زمانی طولانی‌تر می‌تواند منجر به خطا در دقت میانگین شود.
• اندیکاتور VWAP بر اساس داده‌های قیمتی و حجمی گذشته محاسبه می‌شود. بنابراین یک اندیکاتور گذشته‌نگر محسوب می‌شود. با افزایش حجم داده‌ها، میزان تاخیر آن نیز بیشتر می‌شود و نمی‌تواند قیمت آینده را با دقت بالا پیش‌بینی کند. همچنین ممکن است به نوسانات بسیار سریع قیمت به خوبی واکنش نشان ندهد.
• معمولا در بازارهایی که حجم معاملات بسیار پایین است و نقدشوندگی کمی دارند، این اندیکاتور کاربرد و دقت لازم را ندارد.

جمع‌بندی

اندیکاتور VWAP یک اندیکاتور در تحلیل تکنیکال است که در شناسایی روند بازار و سیگنال‌های خرید و فروش کاربرد دارد. این اندیکاتور میانگین قیمت دارایی را با وزن‌دهی به حجم معاملات آن محاسبه می‌کند و نمودار آن به شکل خطی در اطراف نمودار قیمت دیده می‌شود. اندیکاتور VWAP به نواحی که حجم معاملات در آن بیشتر است توجه ویژه‌ای دارد و از همین جهت به شناخت محدوده اشباع خرید و فروش در بازار کمک می‌کند. تحلیلگران و معامله‌گران با استفاده از این اندیکاتور می‌توانند نقاط مناسب برای ورود و خروج به معامله را شناسایی کنند. البته لازم به ذکر است که استفاده از اندیکاتور VWAP به تنهایی توصیه نمی‌شود و برای کاهش خطا در معاملات لازم است که با دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال استفاده شود.