اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال چیست و چه کاربردی در معاملات دارد؟

اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال به شناسایی تغییرات قیمت، روند بازار و سیگنال‌های خرید و فروش کمک می‌کنند و با استفاده از آن‌ها می‌توان تغییرات را در آینده پیش‌بینی کرد. اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال (Rate of Change) یکی از اندیکاتورهای مومنتوم است. این اندیکاتور به بررسی درصد تغییرات قیمت در یک بازه زمانی می‌پردازد. اندیکاتور Rate of Change در شناسایی روند بازار، محدوده اشباع خرید و فروش، سیگنال‌های خرید و فروش و واگرایی در بازار کاربرد دارد. در این مقاله به معرفی اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال، نحوه محاسبه، کاربرد معاملاتی و مقایسه این اندیکاتور با سایر اندیکاتورهای مومنتوم پرداخته شده است.

معرفی اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال

اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال یک اندیکاتور مومنتوم است که درصد تغییرات قیمت فعلی دارایی را نسبت به قیمت در یک بازه زمانی مشخص اندازه‌گیری می‌کند. ROC مخفف عبارت Rate of Change است که به معنی شاخص نرخ تغییر قیمت است. این اندیکاتور افزایش یا کاهش قیمت و همچنین سرعت تغییرات قیمت را بررسی می‌کند. مقدار اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال نسبت به عدد صفر و به صورت منفی و مثبت سنجیده می‌شود. در صورتی که تغییرات قیمت صعودی باشد، Rate of Change به سمت ناحیه مثبت حرکت می‌کند. اگر تغییرات قیمت نزولی باشد، مقدار اندیکاتور به سمت ناحیه منفی حرکت می‌کند. زمانی که قیمت در حال تثبیت است، معمولا مقدار ROC نزدیک به صفر است. در این حالت لازم است که معامله‌گران روند کلی قیمت را تحت نظر داشته باشند، زیرا ROC اطلاعات بیشتری جز تثبیت قیمت ارائه نمی‌دهد.

اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال به معامله‌گران و تحلیلگران در شناسایی تغییرات روند، نقاط بازگشت و محدوده‌های اشباع خرید و فروش کمک می‌کند. تصویر زیر اندیکاتور Rate of Change را در نمودار فولاد مبارکه اصفهان نشان می‌دهد.

پیشنهاد می‌شود برای آشنایی بیشتر با اندیکاتورها و عملکرد آن‌ها، مقاله اندیکاتور چیست مطالعه شود.

آموزش محاسبه اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال

اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال در اغلب ابزارهای تحلیلی در دسترس است و نیازی به محاسبه آن نیست اما در صورتی که تحلیلگران بخواهند این اندیکاتور را محاسبه کنند می‌توانند از فرمول زیر استفاده کنند:

طبق فرمول بالا، اندیکاتور Rate of Change به صورت درصد محاسبه می‌شود و فاکتورهای این فرمول به شرح زیر است:

قیمت پایانی فعلی: قیمت پایانی همان قیمت بسته شدن دارایی در زمان محاسبه اندیکاتور است.

قیمت پایانی در دوره گذشته: قیمت پایانی در دوره گذشته، قیمت بسته شدن دارایی در پایان بازه زمانی مد نظر تحلیلگر است.

لازم به ذکر است که اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال در هر بازه زمانی قابل محاسبه است. تحلیلگرانی که استراتژی کوتاه مدت دارند در تایم‌فریم کوتاه مدت از آن استفاده می‌کنند و تحلیلگرانی که نگاه بلندمدتی برای معاملات در نظر دارند نیز اندیکاتور را در بازه زمانی بلندمدت محاسبه می‌کنند.

کاربردهای اندیکاتور Rate of Change

اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال یک اندیکاتور مومنتوم است و به همین علت به تغییرات قیمت و چگونگی آن می‌پردازد. تحلیلگران و معامله‌گران می‌توانند با تحلیل این اندیکاتور سیگنال‌های خرید و فروش را شناسایی کنند. همچنین Rate of Change به تشخیص واگرایی، تغییرات روند و نقاط اشباع خرید و فروش نیز کمک می‌کند. در ادامه هر یک از این موارد به طور کامل شرح داده می‌شود.

سیگنال‌گیری با اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال

برای سیگنال‌گیری به کمک اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال باید به زمان‌هایی که اندیکاتور از صفر بالاتر یا پائین‌تر است توجه داشت. در بخش زیر نحوه تشخیص سیگنال خرید و فروش با این اندیکاتور توضیح داده می‌شود:

سیگنال خرید: درصورتی که نمودار قیمت صعودی باشد و اندیکاتور Rate of Change مثبت باشد، نقطه شروع این روند و عبور اندیکاتور از صفر به سمت بالا به عنوان سیگنال خرید به حساب می‌آید. در تصویر زیر سیگنال خرید با این اندیکاتور در نمودار پتروشیمی شازند قابل مشاهده است.

سیگنال فروش: در شرایطی که نمودار قیمت نزولی باشد و اندیکاتور نیز تغییرات منفی را نشان دهد، محل عبور اندیکاتور از صفر به سمت پایین به نشانه سیگنال فروش است. در تصویر زیر سیگنال فروش با اندیکاتور Rate of Change در نمودار نماد ناما قابل مشاهده است.

لازم به ذکر است برای تایید سیگنال‌های حاصل از اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال باید از دیگر ابزارهای تحلیلی نیز استفاده کرد. معمولا برای تایید روند و سیگنال‌های خرید و فروش از این اندیکاتور در ترکیب با اندیکاتور میانگین متحرک استفاده می‌شود.

شناسایی نقاط اشباع خرید و فروش با اندیکاتور Rate of Change

شناسایی محدوده اشباع خرید و فروش کمک می‌کند که تحلیلگران بتوانند موقعیت‌های مناسب برای خرید و فروش را تشخیص دهند. در بخش زیر به نحوه شناسایی محدوده اشباع خرید و فروش با اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال پرداخته شده است.

اشباع خرید: زمانی که اندیکاتور Rate of change به مقدار قابل توجهی از صفر بیشتر می‌شود، نشان‌دهنده افزایش قدرت خریداران است. احتمال می‌رود بعد از این دوره با افزایش خرید، قیمت افزایش پیدا کند و موقعیت مناسبی برای فروش ایجاد شود.

اشباع فروش: اگر اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال به مقدار زیادی از صفر کمتر شود، نشان‌دهنده اشباع فروش است. در چنین شرایطی پیش‌بینی می‌شود که قیمت با کاهش شدیدی مواجه شود و زمان مناسبی برای خرید به حساب می‌آید.

تشخیص واگرایی با اندیکاتور Rate of Change

واگرایی در بازار نشان‌دهنده احتمال تغییر روند برخلاف روند فعلی آن است. تصویر زیر واگرایی مثبت و منفی را در نمودار ایران‌خودرو نشان می‌دهد که در ادامه هر کدام از این انواع واگرایی با اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال شرح داده می‌شود.

واگرایی مثبت (Positive Divergence): زمانی که قیمت در حال کاهش است اما ROC شروع به افزایش می‌کند، این نشان‌دهنده احتمال تغییر روند نزولی به صعودی است. در چنین شرایطی قیمت در نمودار به سقف‌های قیمتی می‌رسد اما در اندیکاتور Rate of Change دارای کف قیمتی است. این نوع واگرایی می‌تواند به عنوان یک سیگنال خرید در نظر گرفته شود.

واگرایی منفی (Negative Divergence): زمانی که قیمت در حال افزایش است اما ROC شروع به کاهش می‌کند نشان‌دهنده ضعف در روند صعودی و احتمال تغییر به روند نزولی است. این نوع واگرایی فرصت مناسبی برای فروش در نظر گرفته می‌شود.

تشخیص شدت و جهت روند با اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال

اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال برای شناسایی حرکت روند و شدت آن کاربرد دارد که در ادامه نحوه تشخیص روند صعودی، نزولی و خنثی با این اندیکاتور توضیح داده می‌شود.

روند صعودی: وقتی مقدار اندیکاتور ROC از صفر بیشتر می‌شود، نشان‌دهنده یک روند صعودی است. هرچه ROC بالاتر برود، روند تغییر قیمت افزایش بیشتری خواهد داشت. همچنین برای بررسی قدرت روند باید به شیب اندیکاتور توجه داشت، شیب بیشتر نشان‌دهنده قدرت بیشتر است و شیب کمتر نیز به معنی روند با قدرت کمتر است.

روند نزولی: زمانی که مقدار ROC از صفر کمتر شود و با کاهش همراه باشد، روند تغییرات قیمت نزولی است. اگر شیب اندیکاتور کم باشد، روند نزولی نیز قدرت کمی دارد. اگر شیب Rate of Change زیاد باشد، روند نزولی قدرت بیشتری دارد.

روند خنثی یا نوسانی: اگر مقدار ROC نزدیک به خط صفر باشد، نشان‌دهنده نوسانات کم و بازار بدون روند یا خنثی است. در چنین مواقعی معمولا اندیکاتور شیب معقول و ثابتی دارد.

مقایسه ROC در تحلیل تکنیکال با دیگر اندیکاتورهای مومنتوم

اندیکاتورهای مومنتوم به مقایسه تغییرات قیمت و بررسی چگونگی روند آن می‌پردازند. در جدول زیر به مقایسه اندیکاتور Rate of Change با اندیکاتورهای RSI و MACD و Stochastic پرداخته شده است.

جمع‌بندی

اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال یک اندیکاتور مومنتوم است که به بررسی درصد تغییرات قیمت در یک بازه زمانی می‌پردازد. این اندیکاتور از اختلاف بین قیمت پایانی فعلی با قیمت پایانی در دوره گذشته و نسبت آن با قیمت پایانی در دوره گذشته به دست می‌آید. اندیکاتور ROC در تحلیل تکنیکال به صورت درصدی محاسبه می‌شود و مقدار آن نسبت به صفر بررسی می‌شود. این اندیکاتور در مقادیر بالاتر از صفر، نشان‌دهنده روند صعودی است. همچنین اگر مقدار اندیکاتور کمتر از صفر باشد نیز نمایانگر روند نزولی در بازار است. اندیکاتور Rate of Change برای شناسایی نوع و شدت روند قیمت، محدوده اشباع خرید و فروش، واگرایی در بازار و همچنین سیگنال‌های خرید و فروش به تحلیلگران کمک می‌کند. بدیهی است که برای ورود به معامله باید از دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال در ترکیب با این اندیکاتور استفاده شود تا بتوان میزان ریسک را در معاملات کنترل کرد.