سواپ در فارکس چیست؟ هر آنچه باید درباره رول اور (Rollover) بدانید

سواپ در فارکس به زبان ساده، هزینه یا درآمد شبانه برای باز نگه داشتن یک معامله است. این مبلغ که می‌تواند به نفع یا ضرر تریدر باشد، مستقیما از تفاوت نرخ بهره بین‌بانکی دو ارز تشکیل‌دهنده یک جفت ارز ناشی می‌شود. از آنجایی که این هزینه یا سود به صورت روزانه و در انتهای روز معاملاتی محاسبه می‌شود، به آن «نرخ بهره شبانه» یا «رول‌اور» (Rollover) هم می‌گویند. اگر نرخ بهره ارزی که خریداری شده بالاتر باشد، تریدر سود دریافت می‌کند و اگر پایین‌تر باشد، هزینه پرداخت می‌کند.

دلیل وجود سواپ در فارکس

وجود سواپ (Swap) در بازار فارکس، ریشه در مکانیسم مالی وام‌دهی و وام‌گیری ضمنی دارد که در هر معامله ارزی اتفاق می‌افتد. هر معامله در این بازار، به معنای خرید یک ارز از طریق فروش ارز دیگر است که از نظر فنی، شبیه به قرض گرفتن یک ارز برای خرید ارز دیگر است.

هر ارز دارای یک نرخ بهره بین‌بانکی یک‌شبه (Overnight Interbank Rate) است که مبنای محاسبه سواپ قرار می‌گیرد. این نرخ‌ها تحت تاثیر سیاست‌های نرخ بهره بانک مرکزی هر کشور (نرخ رسمی) هستند اما لزوما با آن برابر نیستند. برای مثال، نرخ‌هایی مانند SOFR برای دلار آمریکا یا €STR برای یورو، مبنای واقعی محاسبات بین‌بانکی هستند.

زمانی که یک تریدر پوزیشنی را برای بیش از یک روز باز نگه می‌دارد، تسویه حساب مالی آن به روز بعد منتقل می‌شود که به این فرایند رول‌اور (Rollover) می‌گویند. در این مرحله، سیستم مالی بر اساس این منطق عمل می‌کند:

• ارز خریداری‌شده: تریدر برای ارزی که خریده و در اختیار دارد، بهره دریافت می‌کند.
• ارز فروخته‌شده (قرض‌گرفته‌شده): تریدر برای ارزی که فروخته (یا به طور ضمنی قرض گرفته تا ارز دیگر را بخرد)، باید بهره بپردازد.

برای مثال، یک پوزیشن خرید یا لانگ (Long) روی جفت ارز EUR/USD در نظر گرفته شود. در این معامله، تریدر یورو می‌خرد و دلار می‌فروشد. از نظر مکانیسم مالی، او به طور ضمنی دلار قرض کرده تا با آن یورو بخرد. در نتیجه:

• بهره یورو را دریافت می‌کند (چون مالک آن است).
• بهره دلار را پرداخت می‌کند (چون آن را قرض گرفته است).

بنابراین، سواپ (Swap)، خالص این تسویه حساب روزانه است. اگر بهره دریافتی از ارز خریداری‌شده (یورو) بیشتر از بهره پرداختی (دلار) باشد، سواپ مثبت خواهد بود و مبلغی به حساب تریدر واریز می‌شود. در حالت برعکس، سواپ منفی شده و هزینه‌ای از حساب او کسر می‌شود. در نتیجه، سواپ همان هزینه یا درآمد شبانه‌ای است که مستقیما از تفاوت نرخ بهره دو ارز حاصل می‌شود.

نحوه محاسبه سواپ در فارکس

محاسبه سواپ به عوامل مختلفی بستگی دارد. درک مفهوم ارز پایه (Base Currency) و ارز مظنه (Quote Currency) برای این محاسبات ضروری است. در جفت ارز EUR/USD، یورو ارز پایه و دلار ارز مظنه است. برای درک ساده‌تر، محاسبه سواپ را می‌توان به سه مرحله مجزا تقسیم کرد:

مرحله ۱: محاسبه سواپ سالانه به ارز پایه

سواپ سالانه (به ارز پایه) = (حجم قرارداد × [نرخ بهره ارز پایه – نرخ بهره ارز مظنه]) ÷ ۱۰۰

Annual Swap (in Base Currency) = Contract Size × (Base Interest – Quote Interest) ÷ 100

مرحله ۲: محاسبه سواپ روزانه به ارز پایه

سواپ روزانه (به ارز پایه) = سواپ سالانه ÷ ۳۶۵

Daily Swap (in Base Currency) = Annual Swap ÷ 365

مرحله ۳: محاسبه سواپ روزانه به ارز مظنه

سواپ روزانه (به ارز مظنه) = سواپ روزانه (به ارز پایه) × نرخ برابری فعلی

Daily Swap (in Quote Currency) = Daily Swap (in Base) × Exchange Rate

پس فرمول کلی و نهایی محاسبه هزینه سواپ در فارکس بدین صورت است:

سواپ (به ارز مظنه) = (حجم قرارداد × [نرخ بهره ارز پایه – نرخ بهره ارز مظنه]) ÷ (۱۰۰ × ۳۶۵) × نرخ برابری فعلی

Swap (in Quote Currency) = (Contract Size × [Base Interest – Quote Interest]) ÷ (100 × 365) × Current Exchange Rate

سواپ به ارز مظنه محاسبه می‌شود، زیرا سود و زیان معاملات نیز معمولا بر اساس همین ارز در حساب تریدر ثبت می‌شود.

لازم به ذکر است که در این فرمول، “Interest” به نرخ بهره بین‌بانکی سالانه اشاره دارد و “Contract Size” همان حجم معامله (مثلا ۱۰۰,۰۰۰ برای یک لات استاندارد) است. بروکرها این محاسبات پیچیده را برای تریدر ساده کرده و نتیجه را به صورت «پوینت» (Point) نمایش می‌دهند.

همچنین، باید توجه داشت که اهرم (Leverage) به طور مستقیم نرخ سواپ را تغییر نمی‌دهد، بلکه به تریدر اجازه می‌دهد تا حجم معامله بزرگ‌تری (Notional Value بالا) را کنترل کند. اما از آنجایی که سواپ بر اساس همین حجم بزرگ محاسبه می‌شود، تاثیر مالی آن در معاملات اهرمی بسیار محسوس‌تر است.

یک مثال برای محاسبه هزینه سواپ در فارکس

فرض کنید یک تریدر قصد دارد هزینه سواپ برای یک پوزیشن خرید (Long) به حجم یک لات استاندارد (۱۰۰,۰۰۰ واحد) روی جفت ارز EUR/USD را محاسبه کند. اعداد زیر کاملا فرضی و صرفا برای آموزش هستند:

مفروضات:

• حجم معامله: ۱ لات (۱۰۰,۰۰۰ یورو)
• نرخ بهره سالانه یورو: ۳.۵٪
• نرخ بهره سالانه دلار آمریکا: ۴.۵٪
• قیمت EUR/USD در زمان محاسبه: ۱.۰۸۰۰

مراحل محاسبه:

1. محاسبه تفاوت نرخ بهره:
   ۳.۵٪ (نرخ یورو) منهای ۴.۵٪ (نرخ دلار) برابر می‌شود با  -۱.۰٪
   این عدد منفی نشان می‌دهد که تریدر باید هزینه پرداخت کند.
2. محاسبه هزینه سالانه:
   ۱۰۰,۰۰۰ یورو × (-۱.۰٪) برابر می‌شود با -۱,۰۰۰ یورو
3. محاسبه هزینه روزانه:
   -۱,۰۰۰ یورو تقسیم بر ۳۶۵ روز برابر می‌شود با  -۲.۷۴ یورو در روز
4. تبدیل به ارز حساب (دلار):
   -۲.۷۴ یورو × ۱.۰۸۰۰ (نرخ تبدیل) برابر می‌شود با -۲.۹۶ دلار

بنابراین، تریدر برای باز نگه داشتن این موقعیت خرید، روزانه حدود ۲.۹۶ دلار به عنوان swap در فارکس پرداخت می‌کند.

شایان ذکر است که برخی بروکرها و موسسات مالی، محاسبات بهره سالانه را بر اساس ۳۶۰ روز انجام می‌دهند که این موضوع می‌تواند اندکی نتیجه نهایی را تغییر دهد. این سیاست به قراردادهای مالی بین‌بانکی بستگی دارد.

با این حال، عددی که بروکر تحت عنوان سواپ به «پوینت» در پلتفرم معاملاتی نمایش می‌دهد، در واقع نتیجه نهایی و ساده‌شده همین محاسبات است. بروکر تمام مراحل پیچیده را انجام داده و خروجی را به یک عدد واحد تبدیل می‌کند تا کار برای معامله‌گر آسان شود. بنابراین، فرمول ارائه شده در این مقاله برای درک عمیق منطق پشت این عدد است و تریدر در عمل نیازی به انجام روزانه این محاسبات ندارد.

نرخ سواپ در فارکس چگونه اعلام می‌شود؟

همان‌طور که ذکر شد، بروکرها معمولا محاسبات پیچیده نرخ بهره را برای تریدرها ساده می‌کنند و نرخ نهایی را در پلتفرم معاملاتی (مانند متاتریدر) نمایش می‌دهند که اغلب به یکی از دو شکل زیر اعلام می‌شود:

• Points: رایج‌ترین روش، اعلام نرخ سواپ به صورت پوینت برای پوزیشن‌های خرید (Swap Long) و فروش (Swap Short) است. این عدد می‌تواند مثبت یا منفی باشد.
• مبلغ به ازای هر لات: برخی بروکرها مستقیما مبلغ سواپ را بر اساس ارز حساب به ازای هر لات استاندارد در شبانه‌روز مشخص می‌کنند.

عددی که به عنوان ‘Swap Long’ یا ‘Swap Short’ در مشخصات نماد به پوینت مشاهده می‌شود، در واقع همان نتیجه نهایی محاسبات پیچیده نرخ بهره است که توسط بروکر ساده‌سازی شده است. تریدرها می‌توانند این اطلاعات را در بخش مشخصات نماد (Symbol Specification) در پلتفرم معاملاتی خود مشاهده کنند.

موضوعات تکمیلی درباره Swap در فارکس

درک چند نکته عملی، به مدیریت بهتر معاملات و هزینه‌ها کمک می‌کند.

سواپ سه‌روزه (Triple Swap)

از آنجایی که بازار فارکس در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل است، تسویه معاملات انجام‌شده در روز چهارشنبه به روز دوشنبه هفته بعد موکول می‌شود. برای پوشش هزینه بهره این سه روز (جمعه، شنبه و یکشنبه)، بروکرها در پایان روز چهارشنبه، سواپ را سه برابر محاسبه می‌کنند.

حساب‌های اسلامی یا بدون سواپ (Swap-Free)

برای معامله‌گرانی که به دلایل مذهبی نمی‌توانند بهره دریافت یا پرداخت کنند، بسیاری از بروکرها حساب‌های اسلامی (Islamic Accounts) یا بدون سواپ ارائه می‌دهند. در این نوع حساب‌ها، به جای سواپ شبانه، ممکن است هزینه ثابتی تحت عنوان کارمزد مدیریت یا کمیسیون اعمال شود.

نقش بروکر در تعیین نرخ سواپ

نرخ سواپی که بروکر به مشتریان خود ارائه می‌دهد، ممکن است دقیقا برابر با تفاوت نرخ بهره بانک‌های مرکزی نباشد. بروکرها معمولا برای پوشش ریسک و کسب سود، مقداری کارمزد (Markup) به نرخ سواپ اضافه می‌کنند. به همین دلیل، نرخ سواپ برای یک جفت ارز مشخص ممکن است در بروکرهای مختلف متفاوت باشد. به همین دلیل، یک تریدر ممکن است متوجه شود که به خاطر این کارمزد اضافه شده، نرخ سواپ برای هر دو جهت خرید و فروش یک جفت ارز منفی است و در هر صورت هزینه پرداخت می‌کند.

استراتژی کری ترید (Carry Trade)

معامله‌گران حرفه‌ای گاهی از یک استراتژی به نام Carry Trade استفاده می‌کنند که در آن با خرید یک جفت ارز با سواپ مثبت بالا، تلاش می‌کنند علاوه بر سود احتمالی از نوسان قیمت، از دریافت سواپ نیز درآمد کسب کنند.

برداشت نهایی درباره سواپ در فارکس

سواپ در فارکس یک مفهوم کلیدی است که به طور مستقیم از تفاوت نرخ بهره بین دو ارز یک جفت‌ارز ناشی می‌شود. جهت معامله (خرید یا فروش) و میزان نرخ بهره ارزها تعیین می‌کند که تریدر از این تفاوت نرخ بهره سود می‌برد یا متحمل هزینه می‌شود. اگر نرخ بهره ارز خریداری‌شده بالاتر از ارز فروخته‌شده باشد، سواپ مثبت (دریافتی) و در غیر این صورت، منفی (پرداختی) خواهد بود.

برای اسکالپرها و معامله‌گران روزانه (Day Traders) که پوزیشن‌های خود را قبل از پایان روز می‌بندند، سواپ اهمیتی ندارد. اما برای سایر معامله‌گران، درک و محاسبه سواپ یک بخش ضروری از مدیریت معامله است، زیرا سواپ‌های منفی می‌توانند به مرور زمان سود را کاهش دهند و سواپ‌های مثبت، خود به یک منبع درآمد تبدیل شوند. البته شایان ذکر است، از آنجایی که میزان سواپ با حجم معامله رابطه مستقیمی دارد، برای حجم‌های بسیار کوچک (مانند میکرولات‌ها)، مبلغ دلاری آن معمولا ناچیز و قابل چشم‌پوشی است.

• سواپ، هزینه یا سودی است که به دلیل تفاوت نرخ بهره دو ارز، برای باز نگه داشتن معاملات در شب دریافت یا پرداخت می‌شود.
• مبنای اصلی محاسبه سواپ، نرخ‌های بهره بین‌بانکی یک شبه (مانند SOFR) است، نه لزوما نرخ رسمی اعلامی بانک‌های مرکزی.
• اگر نرخ بهره ارز خریداری‌شده بالاتر از ارز فروخته‌شده باشد، سواپ مثبت (سود) و در غیر این صورت، منفی (هزینه) خواهد بود.
• در پایان روز چهارشنبه، سواپ به دلیل پوشش تعطیلات آخر هفته، سه برابر محاسبه می‌شود.