اسپرد در فارکس چیست؟ راهنمای کامل محاسبه، انواع و راهکارهای مدیریت آن

اسپرد در فارکس به تفاوت بین قیمت خرید (Ask) و قیمت فروش (Bid) یک جفت ارز اشاره دارد. این اختلاف قیمت، هزینه اولیه و مستقیم معامله و یکی از منابع درآمد بروکرها (Brokers) است. درک دقیق معنی اسپرد و نحوه مدیریت آن، یکی از شروط اصلی موفقیت در بازارهای مالی به‌ویژه فارکس به شمار می‌رود. این مقاله به شکلی جامع و ساختارمند، به تحلیل عمیق اسپرد در فارکس، از مفاهیم پایه تا موضوعات پیشرفته، می‌پردازد و راهکارهای عملی و مفیدی برای بهینه‌سازی هزینه‌های معاملاتی ارائه می‌دهد.

• مقاله پیشنهادی: جفت ارز چیست؟

اسپرد چگونه محاسبه می‌شود؟

در اینجا باید بین سه مفهوم اسپرد (اختلاف قیمت)، مقدار اسپرد به پیپ (به عنوان واحد اندازه‌گیری) و هزینه نهایی اسپرد (مبلغ پولی) تمایز قائل شد.

۱. محاسبه اسپرد

اسپرد، به سادگی همان اختلاف بین قیمت خرید و فروش است:

اسپرد = قیمت خرید (Ask) منهای قیمت فروش (Bid)

Spread = Ask Price – Bid Price

برای مثال، اگر قیمت جفت ارز EUR/USD به صورت Bid = 1.0752 و Ask = 1.0754 باشد:

Spread = Ask – Bid = 1.0754 – 1.0752 = 0.0002

در این حالت، اسپرد واقعی برابر با ۰.۰۰۰۲ واحد از ارز مظنه (در این مثال دلار آمریکا) به ازای هر واحد از ارز پایه (یورو) است. این مقدار، خودِ اسپرد است.

۲. تبدیل اسپرد به پیپ

برای اینکه تریدرها در سراسر جهان زبان مشترکی برای اندازه‌گیری این اختلاف قیمت داشته باشند، آن را به واحد استاندارد «پیپ» (Pip) تبدیل می‌کنند. فرمول زیر، اسپرد را محاسبه نمی‌کند، بلکه مقدار آن را بر حسب پیپ به ما نشان می‌دهد:

اسپرد (بر حسب پیپ) = اختلاف قیمت (اسپرد) تقسیم بر اندازه پیپ (Pip Size)

Spread in Pips = Spread (Price Difference) ÷ Pip Size

با توجه به مثال قبل که اسپرد 0.0002 و اندازه پیپ برای EUR/USD برابر با 0.0001 است:

Spread in Pips = 0.0002 ÷ 0.0001 = 2

بنابراین، گفته می‌شود اسپرد این معامله برابر با ۲ پیپ است.

۳. محاسبه هزینه اسپرد

دانستن اسپرد بر حسب پیپ، برای محاسبه هزینه نهایی و پولی معامله ضروری است. فرمول صحیح برای این کار به شرح زیر است:

هزینه اسپرد = اسپرد (بر حسب پیپ) ضرب در ارزش هر پیپ (Pip Value)

Spread Cost = Spread in Pips × Pip Value

در این فرمول، «ارزش هر پیپ» (Pip Value) خود تابعی از «حجم معامله» (Lot Size) است و از قبل در آن لحاظ شده است.

برای مثال، در معامله ۱ لات استاندارد (۱۰۰,۰۰۰ واحد) از جفت ارز EUR/USD، ارزش هر پیپ حدود ۱۰ دلار محاسبه می‌شود. حال نحوه محاسبه هزینه اسپرد به این صورت است:

Spread Cost = 2 Pips × $10 (Pip Value for 1 lot) = $20

هزینه اسپرد = ۲ پیپ × ۱۰ دلار (ارزش پیپ برای ۱ لات) = ۲۰ دلار

برای درک بهتر، اگر حجم معامله ۲ لات استاندارد بود، ارزش هر پیپ آن ۲۰ دلار می‌شد و هزینه اسپرد به این صورت محاسبه می‌شد:

Spread Cost = 2 Pips × $20 (Pip Value for 2 lots) = $40

هزینه اسپرد= ۲ پیپ × ۲۰ دلار (ارزش پیپ برای ۲ لات) = ۴۰ دلار

محاسبه اسپرد در جفت ارزهای ین ژاپن

یک استثنای مهم در محاسبه اسپرد، جفت ارزهایی هستند که یک طرف آن‌ها ین ژاپن (JPY) است. در این جفت ارزها، هر پیپ برابر با 0.01 واحد محاسبه می‌شود.

برای مثال، در جفت ارز USD/JPY:

• Bid (قیمت فروش): 157.42
• Ask (قیمت خرید): 157.45

اختلاف قیمت (اسپرد) برابر با 0.03 است و بر حسب پیپ، برابر با ۳ پیپ می‌شود. درک این تفاوت برای مدیریت دقیق معاملات ضروری است.

انواع اسپرد در بازار فارکس

بروکرهای بازار فارکس، بر اساس مدل کسب‌وکار خود انواع مختلفی از اسپرد را ارائه می‌دهند. انتخاب نوع اسپرد تاثیر مستقیمی بر استراتژی معاملاتی و هزینه‌های نهایی دارد. هر تریدری باید بر اساس سبک معاملاتی خود، بهترین گزینه را انتخاب کند.

اسپرد ثابت (Fixed Spread)

اسپرد ثابت، در شرایط عادی بازار مقداری پایدار دارد و تحت تاثیر نوسانات معمول تغییر نمی‌کند. با این حال، باید توجه داشت که اکثر بروکرها این حق را برای خود محفوظ می‌دارند که در زمان نوسانات شدید و رویدادهای غیرمنتظره (مانند بحران‌های مالی)، این اسپرد را به طور موقت افزایش دهند. این نوع اسپرد معمولا توسط بروکرها با «میز معاملاتی» یا بازارساز (Market Maker) ارائه می‌شود.

• مزایا: مهم‌ترین مزیت اسپرد ثابت، قابل پیش‌بینی بودن هزینه‌های معاملاتی است. این ویژگی برای معامله‌گرانی که به دنبال ثبات در هزینه‌ها هستند، جذابیت دارد.
• معایب: در زمان نوسانات شدید بازار، ممکن است کارگزار قیمت جدیدی را برای اجرای دستور پیشنهاد دهد که به آن «ریکوت» (Requote) گفته می‌شود. همچنین، اسپرد ثابت معمولا از میانگین اسپرد شناور کمی بالاتر است.

اسپرد شناور یا متغیر (Floating or Variable Spread)

اسپرد شناور به طور مداوم بر اساس شرایط عرضه و تقاضا در بازار تغییر می‌کند. این نوع اسپرد توسط بروکرها بدون «میز معاملاتی» (No Dealing Desk) مانند مدل‌های ECN و STP ارائه می‌شود و شفافیت بالاتری دارد.

• مزایا: در شرایط عادی و با نقدینگی بالا در بازار، اسپرد شناور می‌تواند بسیار کم و حتی نزدیک به صفر باشد. این پتانسیل برای هزینه حداقلی، در کنار کیفیت بالای اجرای دستور که معمولا در حساب‌های با اسپرد شناور (مانند ECN) ارائه می‌شود، آن را به گزینه‌ای جذاب برای اسکالپرها (Scalpers) و معامله‌گران روزانه تبدیل می‌کند. با این حال، این دسته از معامله‌گران باید ریسک نوسان و افزایش ناگهانی اسپرد را به دقت مدیریت کنند.
• معایب: در زمان انتشار اخبار مهم اقتصادی یا کاهش نقدینگی، اسپرد شناور می‌تواند به شدت افزایش یابد و هزینه‌های غیرمنتظره‌ای را به معامله‌گر تحمیل کند.

اسپرد صفر

حساب‌های با اسپرد صفر یا خام (Raw/Zero Spread) معمولا در مدل ECN ارائه می‌شوند. در این حساب‌ها، اسپرد تقریبا صفر است، اما کارگزار برای هر معامله، مبلغی ثابت به عنوان «کمیسیون» (Commission) دریافت می‌کند.

مهم‌ترین تفاوت اسپرد و کمیسیون در شفافیت هزینه است. کمیسیون یک هزینه ثابت و مشخص است، در حالی که اسپرد (به‌ویژه نوع شناور) متغیر است. برای معامله‌گرانی که حجم معاملات بالایی دارند، حساب‌های ECN با کمیسیون مشخص، گزینه بهتری محسوب می‌شود، زیرا کمترین اسپرد در فارکس را ارائه می‌دهند.

عوامل موثر بر اسپرد در فارکس

میزان اسپرد می‌تواند تحت تاثیر عوامل متعددی تغییر می‌کند. شناخت این عوامل به معامله‌گران کمک می‌کند تا بهترین زمان و شرایط را برای ورود به معاملات انتخاب کرده و هزینه‌های خود را به حداقل برسانند.

۱. نقدینگی (Liquidity)

نقدینگی به حجم خرید و فروش در بازار اشاره دارد. هرچه نقدینگی یک جفت ارز بیشتر باشد، اسپرد آن کمتر خواهد بود.

• جفت ارزهای اصلی (Majors): جفت ارزهایی مانند EUR/USD و GBP/USD به دلیل حجم معاملات بسیار بالا، نقدینگی زیادی دارند و معمولا اسپرد آن‌ها پایین است.
• جفت ارزهای فرعی (Minors) و اگزاتیک (Exotics): این جفت ارزها حجم معاملات کمتری دارند و در نتیجه، اسپرد آن‌ها به مراتب بالاتر است.

۲. نوسانات بازار (Market Volatility)

نوسانات شدید بازار یکی از دلایل اصلی افزایش اسپرد است. در زمان انتشار اخبار اقتصادی مهم، مانند گزارش نرخ بهره آمریکا، عدم قطعیت در بازار افزایش یافته و بروکرها برای مدیریت ریسک خود، اسپرد را افزایش می‌دهند.

۳. ساعات معاملاتی

بازار فارکس به صورت ۲۴ ساعته فعال است، اما حجم معاملات در تمام ساعات یکسان نیست.

• ساعات اوج بازار: در زمان همپوشانی سشن‌های معاملاتی لندن و نیویورک (معمولا بین ساعت ۱۶:۳۰ تا ۲۰:۳۰ به وقت ایران)، حجم معاملات و نقدینگی به اوج خود می‌رسد و اسپردها در کمترین حالت ممکن قرار دارند.
• ساعات کم‌نقدینگی: در ساعات پایانی سشن نیویورک و شروع سشن سیدنی، بازار آرام‌تر است و اسپردها افزایش می‌یابند.

۴. مدل بروکر

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، مدل تجاری بروکر (بازارساز یا ECN) تاثیر مستقیمی بر نوع و میزان اسپرد دارد.

دستکاری اسپرد (Spread Manipulation)

یکی از نگرانی‌های جدی در میان معامله‌گران، احتمال دستکاری اسپرد توسط بروکرهای غیرمعتبر است. اگرچه نهادهای نظارتی معتبر (مانند CySEC یا FCA) قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای جلوگیری از این کار دارند، اما برخی بروکرها ممکن است در شرایط خاص، اسپرد را به نفع خود تغییر دهند.

• اسپرد مارک‌آپ (Spread Markup): در این حالت، کارگزار اسپرد واقعی بازار را دریافت کرده و مقداری به آن اضافه می‌کند تا سود خود را افزایش دهد. این عمل در مدل‌های STP رایج است.
• افزایش اسپرد در زمان حد ضرر (Stop Loss Hunting): برخی معامله‌گران معتقدند که بروکرهای غیرمتعهد، با افزایش ناگهانی و کوتاه‌مدت اسپرد، قیمت را به سطح حد ضرر آن‌ها می‌رسانند تا معامله را با زیان ببندند.

راهکار: برای جلوگیری از این خطرات، همکاری با بروکرهایی که تحت نظارت نهادهای رگولاتوری معتبر فعالیت می‌کنند، حیاتی است. همچنین، استفاده از ابزارهای نظارت بر اسپرد می‌تواند به شناسایی رفتارهای غیرعادی کمک کند.

راهکارهای مدیریت و بهینه‌سازی هزینه اسپرد

کاهش هزینه‌های معاملاتی به طور مستقیم سودآوری را افزایش می‌دهد. در این راستا، در ادامه تعدادی راهکار عملی برای مدیریت و بهینه‌سازی هزینه اسپرد در فارکس ارائه شده است.

• انتخاب صحیح جفت ارز: همان‌طور که گفته شد، جفت ارزهای اصلی به دلیل نقدینگی بالا، کمترین اسپرد در فارکس را دارند. معامله‌گران، به‌ویژه اسکالپرها، باید تمرکز خود را بر روی این جفت ارزها قرار دهند.
• زمان‌بندی معاملات: انجام معاملات در ساعات اوج بازار (همپوشانی سشن‌های لندن و نیویورک) می‌تواند هزینه‌های اسپرد را به شکل قابل توجهی کاهش دهد. از معامله در زمان انتشار اخبار مهم یا در ساعات پایانی هفته که نقدینگی کم است، پرهیز شود.
• انتخاب بروکر و نوع حساب مناسب: انتخاب کارگزار معتبر با اسپردهای رقابتی، یک تصمیم حیاتی است. برای اسکالپرها و معامله‌گران روزانه حساب‌های ECN با اسپرد صفر و کمیسیون ثابت، معمولا بهترین گزینه هستند. برای معامله‌گران بلندمدت حساب‌های استاندارد با اسپرد ثابت یا شناور نیز می‌توانند مناسب باشند، زیرا تاثیر اسپرد در معاملات بلندمدت کمتر است.
• استفاده از ابزارهای نظارت بر اسپرد: پلتفرم‌های معاملاتی مانند متاتریدر ۴ و ۵، ابزارهای بصری متنوعی را ارائه می‌دهند که یکی از کاربردی‌ترین آن‌ها، «اندیکاتور نمایش اسپرد» (Spread Indicator) است. این اندیکاتور به صورت زنده، میزان اسپرد را به شکل یک عدد روی نمودار یا با نمایش خطوط جداگانه برای قیمت Ask و Bid نمایش می‌دهد. استفاده از این ابزارها به معامله‌گر کمک می‌کند تا از افزایش ناگهانی اسپرد (واید شدن) به صورت لحظه‌ای آگاه شده و تصمیمات بهتری بگیرد.

جمع‌بندی

اسپرد در فارکس، یک واقعیت جدایی‌ناپذیر از بازار است. درک عمیق معنی اسپرد و نحوه محاسبه آن، اولین گام برای مدیریت این هزینه است. معامله‌گران موفق، اسپرد را به عنوان بخشی از هزینه عملیاتی خود می‌پذیرند و با استفاده از استراتژی‌های هوشمندانه، آن را به حداقل می‌رسانند. در نهایت، باید تاکید کرد که تسلط بر مدیریت اسپرد، یکی از مهارت‌های کلیدی برای موفقیت پایدار در بازار فارکس محسوب می‌شود.