آشنایی با دنباله فیبوناچی در تحلیل تکنیکال

اکثر معامله‌گران فعال در بازارهای مالی بر این باورند که دارایی‌های مختلف در این بازار از الگوها و مدل‌های مختلفی پیروی می‌کنند. یکی از این الگوها که بسیار مشاهده می‌شود، تثبیت قیمت بعد از یک حرکت بزرگ است. در این زمان، قیمت دارایی در یک محدوده معین، معامله می‌شود و پس از گذشت مدتی، حرکت بعدی خود را شروع می‌کند. همچنین زمانی که بازار موردنظر دارای روند است، قیمت‌ها عموما سطوح خاصی را هدف قرار می‌دهند و مجدد به حرکت خود ادامه می‌دهند. در این صورت یکی از بهترین راه‌ها برای شناسایی سطح مهم در این الگو، استفاده از ابزار فیبوناچی است. این ابزار به افراد این امکان را می‌دهد تا سطوح مهمی که دارایی قصد دارد به آن‌ها دست یابد، شناسایی و پیش‌بینی کنند. در ادامه این مقاله به آشنایی با اعداد فیبوناچی در تحلیل تکنیکال و انواع ابزارهای آن پرداخته شده است.

دنباله فیبوناچی در تحلیل تکنیکال چیست؟

در قرن‌های گذشته، ریاضی‌دان ایتالیایی به نام لئوناردو فیبوناچی دنباله‌ای از اعداد به نام دنباله فیبوناچی که نسبت‌های خاصی میان آن‌ها بود را کشف کرد. در واقع اعداد فیبوناچی با اعداد 0 و 1 شروع می‌شوند و اعداد بعدی از مجموع دو عدد قبلی حاصل می‌شود. این دنباله نامحدود است. در ادامه بخش ابتدایی آن آورده شده است:

0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144…

این دانشمند همچنین متوجه شد، سری اعداد فیبوناچی در مسائل مختلف از هنر گرفته تا جغرافیا، طبیعت، معماری و… وجود دارند و در آن‌ها به نسبت طلایی معروف هستند. در حقیقت اگر بعد از چند عدد ابتدایی این سری، هر عددی را بر عدد قبلی خود تقسیم کنید همیشه با نسبت ۱.۶۱۸ مواجه خواهید شد. به عنوان مثال اگر ۵۵ را بر ۳۴ تقسیم کنید حدودا عدد ۱.۶۱۸ به دست خواهد آمد.

بنابراین نسبت طلایی که در دنباله فیبوناچی حدود 1.618 است، به عنوان یک ابزار قدرتمند در بازارهای مالی استفاده می‌شود. با استفاده از این نسبت، به تعیین سطوح مهمی مانند سطوح حمایت و مقاومت پرداخته می‌شود.

اعداد فیبوناچی در بازارهای مالی

در بازارهای مالی، اعداد فیبوناچی و نسبت‌های طلایی مرتبط با آن‌ها به عنوان ابزارهای مهم در تحلیل تکنیکال به کار می‌روند. سه نسبت اصلی که عموما تکنیکالیست‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند، شامل ۳۸.۲٪، ۵۰٪ و ۶۱.۸٪ هستند. این نسبت‌ها از تقسیم یک عدد در سری فیبوناچی بر عددی که فاصله دو پله از آن دارد، حاصل می‌شوند.
برای مثال، نسبت ۳۸.۲٪ حاصل از تقسیم یک عدد به عددی است که دو پله از آن فاصله دارد. اگر ۲۱ را بر ۵۵ تقسیم کنید، با نسبت ۰.۳۸۲ مواجه خواهید شد. همچنین، نسبت ۲۳.۶٪ نیز از تقسیم یک عدد در سری فیبوناچی بر عددی که سه پله از آن فاصله دارد به دست می‌آید.

سطوح فیبوناچی با در نظر گرفتن نقاط بالایی و پایینی در یک نمودار و نمایش نسبت‌های طلایی فیبوناچی از جمله ۲۳.۶، ۳۸.۲ و ۶۱.۸ درصدی به صورت افقی برای ایجاد یک شبکه در نظر گرفته می‌شوند. این خطوط افقی برای شناسایی نقاط پتانسیل برگشت قیمت استفاده می‌شوند. این کار سطوح حمایت و مقاومت احتمالی را نشان می‌دهد. هنگامی که در یک اصلاح قیمتی، قیمت سهم به سطح ۲۳.۶٪ می‌رسد، معامله‌گران انتظار ورود خریداران و برگشت سهم را دارند. اگر این سطح نیز شکسته شود، انتظار برگشت از سطوح پایین‌تر وجود خواهد داشت.

ابزارهای فیبوناچی در بورس

ابزارهای مختلفی مبنی بر اعداد فیبوناچی در تحلیل تکنیکال وجود دارند که تکنیکالیست‌ها و معامله‌گران با توجه به نیاز خود از آن‌ها بهره‌مند می‌شوند. در حالت کلی ابزارهای فیبوناچی انواعی از اندیکاتورهای تکنیکال هستند که برای تشخیص روند و بازگشت‌های احتمالی قیمت یک دارایی در بازارهای سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به معرفی برخی از این ابزارها به عنوان روش‌های بررسی بازار پرداخته شده است:

فیبوناچی اصلاحی (Fibonacci Retracement)

معامله‌گران ابزار فیبوناچی اصلاحی را یکی از ابزارهای مهم فیبوناچی می‌دانند. با استفاده از این ابزار می‌توان درصدهای احتمالی از پایان یک روند حرکتی را تخمین زده و بهترین نقاط برای ورود را شناسایی کرد. همانظور که گفته شد، نسبت‌های کلیدی در این ابزار شامل پنج سطح 23.6 درصد، 38.2 درصد، 50 درصد، 61.8 درصد و 78.6 درصد هستند. هنگامی که قیمت یک دارایی بعد از افزایش قیمت، اصلاح کرده و به سطح 38.2 درصد می‌رسد، معامله‌گران می‌توانند انتظار ورود خریداران و برگشت احتمالی بازار را داشته باشند. اگر این سطح نیز شکسته شود، این بار انتظار برگشت قیمت از سطح 50 درصد می‌رود. به همین ترتیب، سطح 61.8 درصد نیز به عنوان آخرین سطح مورد انتظار برای برگشت قیمت در نظر گرفته می‌شود و اگر این سطح نیز شکسته شود، به احتمال زیاد به معنای تغییر روند و برگشت به سطح ابتدایی است. لازم به ذکر است در میان درصدهای نامبرده، 61.8 که معروف به درصد طلایی است، اهمیت بیشتری دارد، زیرا اکثر حرکات اصلاحی در این سطح به پایان می‌رسند.

فیبوناچی گسترشی (Fibonacci Extension)

فیبوناچی گسترشی (EXT) یکی از ابزارهای فیبوناچی است که برای پیش‌بینی سطوح قیمتی در آینده به‌کار می‌‌روند، به‌ این صورت که اگر سهمی از سقف قبلی خود عبور کند، برای این که بتوان سطوح مقاومتی جدید سهم پس از عبور از سقف قبلی را شناسایی کرد، می‌توان از این ابزار بهره برد. به این ابزار فیبوناچی در تحلیل تکنیکال، فیبوناچی سه نقطه‌ای نیز گفته می‌شود، زیرا برای رسم آن به سه نقطه کف، سقف و پایان اصلاح نیاز است.

فیبوناچی پروژکشن (Fibonacci Projection)

ابزار فیبوناچی پروژکشن نقاط بازگشت بیش از 100 درصد هر موج را نشان می‌دهد. با کمک این ابزار می‌توان نقاط حمایتی و مقاومتی سهام مختلف را مشخص کرد و طبق آن‌ها به انجام معاملات پرداخت. در واقع با استفاده از فیبوناچی پروژکشن می‌توان انتهای حرکت روند اصلی را مشخص و نقطه مناسب برای ورود به معامله را پیدا کرد. علاوه بر آن با این ابزار نیز می‌توان پایان حرکت‌های صعودی و نزولی را به دست آورد و همچنین هدف قیمتی سهام و پایان اصلاح قیمت در نمودار را شناسایی کرد.

فیبوناچی انبساطی (Fibonacci Expansion)

فیبوناچی اکسپنشن یک ترکیب هوشمندانه از فیبوناچی‌های اکستنشن و پروژکشن است و به‌ طور عمده برای شناسایی اهداف بلافاصله پس از شکست سقف یا کف‌ها، کانال‌ها، پرچم‌ها، الگوهای مثلث، و الگوهای سر و شانه به‌کار می‌رود. تکنیکالیست‌ها از این روش برای تعیین سطوح استراتژیک قیمتی جهت معاملات، تعیین نقاط توقف زیان و همچنین تعیین قیمت‌ هدف استفاده می‌کنند.

کانال فیبوناچی (Fibonacci Channel)

کانال فیبوناچی ساده‌ترین نوع فیبوناچی در تحلیل تکنیکال است که بر اساس نسبت‌های فیبوناچی، مناطق احتمالی حمایت و مقاومت را مشخص می‌کند. این کانال در واقع نوع تغییریافته ابزار فیبوناچی اصلاحی است، اما به جای خطوط افقی، از خطوط مورب استفاده می‌کند. در واقع این ابزار کانال فیبوناچی همان نسبت‌های فیبوناچی اصلاحی و اکستنشن را نشان می‌دهد. این اندیکاتور برای تحلیل نمودارهای قیمتی که در یک کانال در حرکت هستند استفاده می‌شود و در زمان شکست کانال می‌توان نقاط حمایت و مقاومت سر راه قیمت را بر اساس ابزار خطوط کانال شناسایی کرد.

فیبوناچی بادبزن (Fibonacci Fan)

ابزار فیبوناچی بادبزن یا فن نسبت‌های فیبوناچی را که مناطق احتمالی حمایت و مقاومت هستند به‌ صورت خطوط شیب‌دار نشان می‌دهد. فیبوناچی فن در واقع مجموعه‌ای از خطوط روند متوالی است که با وصل‌کردن یک سقف و کف اصلی در روند نزولی و برعکس آن در روند صعودی تشکیل می‌شوند. از ابزار بادبزن فیبوناچی در پیش‌بینی پایان روند اصلاح و شناسایی سطوح حمایت و مقاومت کلیدی استفاده می شود.

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی مفهوم اعداد فیبوناچی در تحلیل تکنیکال پرداخته شد. در واقع اعداد فیبوناچی مجموعه‌ای از اعداد ریاضی هستند که با صفر و یک شروع شده و هر عدد بعدی از مجموعه دو عدد قبلی خود به دست می‌آید. در میان این اعداد نسبت‌های طلایی وجود دارد که از آن‌ها در انواع بازارهای مالی استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که ابزارهای مختلفی بر اساس این اعداد وجود دارند که تکنیکالیست‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند. در مقاله فوق برخی از مهم‌ترین ابزارهای فیبوناچی در بورس به صورت مختصر توضیح داده شده‌اند.