آشنایی با ابزارهای فیبوناچی و کاربرد هر کدام در بورس

در کنار بی‌شمار ابزار و الگو، «ابزارهای فیبوناچی» از پرکاربردترین‌ها در تحلیل تکنیکال هستند. این ابزار‌های بسیار محبوب در حرکت‌های صعودی و نزولی قیمت، سطوح حمایت و مقاومت را با عنوان سطوح فیبوناچی مشخص می‌کنند که برای معاملات در بازار سرمایه مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین با خطوطی که توسط ابزارهای فیبوناچی ترسیم خواهند شد، می‌توان روند قیمت در آینده را پیش‌بینی کرد. در ادامه معروف‌ترین ابزارهای فیبوناچی معرفی و کاربرد هر کدام بیان خواهد شد.

ابزار فیبوناچی چیست؟ و انواع آن‌ها

نسبت‌ بین اعداد فیبوناچی شامل 0/618 ، 1/618 ، 0/382 و 0/236 به عنوان اصلی‌‌ترین نقاط حمایت و مقاومت در روند قیمتی شناخته شده‌اند. شناسایی این سطوح می‌تواند به پیش‌بینی تغییر روند قیمت کمک کند. برای آشنایی بیشتر با این مفاهیم ابتدا مطالعه مقاله دنباله فیبوناچی چیست، پیشنهاد می‌شود.

معامله‌گران باید برای استفاده از این دنباله، از ابزارهای فیبوناچی استفاده کرده تا بتوانند نقاط حمایت و مقاومت را تشخیص داده و در خصوص بازگشت یا ادامه‌ی روند قیمتی اظهار نظر کنند. انواع ابزارهای فیبوناچی شامل موارد زیر هستند:

1. اصلاحی یا بازگشتی (Fibonacci Retracement)
2. گسترشی یا خارجی (Fibonacci Extension)
3. پروژكشن یا بازتابی (Fibonacci Projection)
4. انبساطی (Fibonacci Expansion)
5. کمان‌ها (Fibonacci Arc)
6. فیبوناچی بادبزن (Fibonacci Fan)
7. فیبوناچی کانال (Fibonacci Channel)
8. فیبوناچی زمانی (Fibonacci Time Zones)

در ادامه هر یک از این ابزارها، کاربرد و شیوه رسم هر کدام آموزش داده شده است که برای فهم بیشتر آن مطالعه مقاله سطوح حمایت و مقاومت در تحلیل تکنیکال پیشنهاد می‌شود.

1. فیبوناچی اصلاحی یا بازگشتی

سطوح فیبوناچی اصلاحی (Fibonacci Retracement) به منظور پیش‌بینی حرکات اصلاحی برای شناسایی نقاط مناسب در خصوص ورود به معامله شناسایی می‌شوند. خطوط افقی ترسیم شده در ابزار فیبوناچی اصلاحی موقعیت‌های حمایت و مقاومت را نشان می‌دهند که این خطوط بر اساس اعداد فیبونانچی نسبت به یک قیمت اولیه مشخص شده و رسم می‌شوند. سطوح فیبوناچی اصلاحی ۲۳٫۶ درصد، ۳۸٫۲ درصد، ۶۱٫۸ درصد، ۷۸٫۶ درصد و ۵۰ درصد است و اگر قیمت یک دارایی به سطح ۳۸.۲ درصد برسد، انتظار ورود خریداران و بازگشت روند بازار می‌رود. همچنین با شکسته‌شدن این سطح احتمال برگشت قیمت از سطح ۵۰ درصد و در آخر از سطح ۶۱.۸ درصد وجود دارد. سطح 61.8 درصد به سطح طلایی معروف است چرا که اکثر حرکات اصلاحی در این سطح به پایان می‌رسند.

شیوه رسم فیبوناچی اصلاحی

در ابتدا برای ترسیم فیبوناچی اصلاحی باید دو نقطه شروع و پایان روی نمودار قیمتی در ابتدای یک روند صعودی و نزولی مشخص و سپس از ابزار فیبوناچی اصلاحی استفاده کرد. همچنین باید در روند صعودی یک خط از نقطه کف به سقف وصل کرد و در روند نزولی نیز یک خط از نقطه سقف به کف متصل کرد. از این طریق می‌توان سطوح حمایتی و مقاومتی را شناسایی کرد. قابل ذکر است که باید تمام پارامترهایی که برای یک حمایت و مقاومت به آن‌ها توجه می‌شود، در اینجا هم مورد استفاده قرار گیرد. اگر روند صعودی باشد از این ابزار برای تشخیص نقاط حمایت می‌توان استفاده کرد. البته که مقاومت‌ها را نیز در روند صعودی می‌توان بدست آورد.

2. ابزار فیبوناچی گسترشی یا خارجی

با ابزار فیبوناچی گسترشی یا خارجی (Fibonacci Extension) می‌توان سطوح قیمتی بیش از ۱۰۰ درصد را پیش‌بینی کرد. در واقع این ابزار زمانی به کار می آید که سهمی از سقف قبلی خود عبور کرده و نیاز به شناسایی و پیش‌بینی سطوح مقاومتی جدید بعد از عبور از سقف است. زمانی‌که اصلاح یک روند صعودی یا نزولی به پایان برسد، برای آگاهی از میزان رشد یا افت قیمت از ابزار اکستنشن استفاده می‌شود.

شیوه رسم فیبوناچی اکستنشن (خارجی)

فیبوناچی اکستنشن یا گسترشی نیاز به رسم سه نقطه کف، سقف و پایان داشته و در این فیبوناچی نسبت‌های بزرگ‌تر از یک در نظر گرفته می‌شود. به دلیل استفاده از سه نقطه‌ در رسم این ابزار فیبوناچی، به آن ابزار فیبوناچی سه‌نقطه‌ای نیز گفته می‌شود. به منظور رسم فیبوناچی گسترشی یا اکستنشن نقاط اول و دوم مربوط به ابتدا و انتهای روند و نقطه سوم مربوط به نقطه‌ی بازگشتی روند (محدوده اصلاحی) در نظر گرفته می‌شود. همچنین برعکس حالت اصلاحی باید نقطه حداکثر سقف قبلی را به کف وصل و به این صورت مقاومت‌های جدید را شناسایی کرد. لازم به ذکر است که معامله‌گران این ابزار را با اصطلاح (EXP) نیز می‌شناسند.

3. ابزار فیبوناچی پروژكشن یا بازتابی

در ابزار فیبوناچی پروژکشن یا بازتابی (Fibonacci Projection) با سه نقطه کف، سقف و اصلاح، پایان حرکت و اصلاح تشخیص داده می‌شود. درصدهای مهم، ۱۰۰، ۱۲۷ و ۱۶۱ هستند که نقطه ۱۰۰ درصد را فیبوناچی پروژکشن می‌گویند. این ابزار برای پیش‌بینی حمایت‌ها به وسیله حرکت از سقف به کف و برای پیش‌بینی مقاومت‌ها توسط حرکت از کف به سقف مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر که ابزار پروجکشن در روندهای صعودی و نزولی تکرار شود، از اعتبار بیشتری برخوردار بوده و در اصطلاح به آن رالی گفته می‌شود.

شیوه رسم پروژكشن

برای رسم ابزار فیبوناچی پروژکشن یا فیبوناچی بازتابی، مانند فیبوناچی خارجی باید سه نقطه‌ی کف، سقف و بازگشتی را چه برای روند صعودی و چه برای روند نزولی مشخص کرد. برای پیش‌بینی قیمت نیز می‌توان از این ابزار استفاده کرد و با قرار دادن ابزار پروژکشن روی نقاط اول تا سوم سطوح مقاومت را تشخیص داد.

4. ابزار فیبوناچی انبساطی

فیبوناچی انبساطی یا اکسپنشن (Fibonacci Expansion) از ترکیب فیبوناچی‌های اکستنشن و پروژکشن برای پیش‌بینی سطوح قیمت در آینده به وجود آمده است. از این ابزار برای تشخیص سطوح حمایت و مقاومت استفاده می‌شود و می‌تواند نشان‌دهنده پایان یک روند صعودی یا نزولی باشد. معامله‌گران از ابزار انبساطی برای تعیین سطوح استراتژیک، نقاط توقف زیان و همچنین تعیین قیمت‌ هدف استفاده می‌کنند.

شیوه رسم

تنها تفاوت ابزار فیبوناچی انبساطی با فیبوناچی پروژکشن استفاده از دو نقطه در این ابزار به جای سه نقطه است. قابل ذکر است که روش رسم آن با فیبوناچی پروژکشن کاملا یکسان است.

5. فیبوناچی کمان‌ها

از ابزار فیبوناچی کمان‌ها برای تشخیص نقاط بازگشت قیمت بر مبنای صعودی یا نزولی بودن روند استفاده می‌شود که مناطق حمایت و مقاومت را برای ورود یا خروج از بازار به خوبی نشان خواهد داد. در فیبوناچی کمان‌ها تعدادی خطوط به وسیله نسبت‌های فیبوناچی رسم می‌شوند.

شیوه رسم

برای رسم ابزار فیبوناچی کمان‌ها باید نقاط ابتدا و انتهای روند یک دوره را به هم متصل و سه منحنی با نسبت‌های 38.2%، 50% و 61.8% را رسم کرد. با عبور قیمت دارایی از این سطوح، خرید و فروش انجام می‌شود؛ چراکه روند بازگشت را به صورت کمان‌هایی که تشکیل شده‌اند بر اساس صعودی یا نزولی بودن، نشان می‌دهد. قابل ذکر است که فیبوناچی اصلاحی با فیبوناچی کمان‌ها در یک ردیف قرار می‌گیرند. به این صورت که اگر این دو فیبوناچی بر اساس یک خط رسم شوند، سطح اصلاحی با ردیفی که کمان‌ها خط مبنا را قطع می‌کنند، یکی می‌شود. از فیبوناچی کمان‌ها برای تشخیص حمایت‌ها و مقاومت‌ها استفاده می‌شود. چرا که نقاط بازگشت قیمت را هم در روند صعودی هم نزولی مشخص می‌کند.

6. فیبوناچی بادبزن

از ابزار فیبوناچی بادبزن یا فن به منظور پیش‌بینی بازگشت قیمت و اندازه‌گیری سرعت حرکت قیمت استفاده می‌شود. این ابزار مناطق احتمالی حمایت و مقاومت را نشان می‌دهد. پایان اصلاح قیمت نیز در فیبوناچی فن بسیار خوب شناسایی می‌شود. همچنین اگر روند اصلاح از خطوط بادبزن عبور کند و هیچ سطوح واکنش بازگشتی به وجود نیاید فیبوناچی بادبزن در زمان مشخصی به اتمام می‌رسد.

شیوه رسم فیبوناچی فن

برای رسم نمودار به وسیله ابزار فیبوناچی فن باید از کندل‌ها کمک گرفت و در بین خط‌های فیبوناچی بادبزن یا فن قرار داد. ابتدا باید یک خط بر اساس دو نقطه ابتدا و انتهای روند ترسیم و سپس فاصله‌ی عمودی بین این دو نقطه با نسبت‌های کلیدی 38.2٪، 50٪ و 61.8٪ مشخص کرد. فیبوناچی بادبزن در روند صعودی به عنوان خطوط حمایتی و در روند نزولی به عنوان خطوط مقاومتی عمل می‌کند. همچنین این خطوط بر اساس فیبوناچی اصلاحی ترسیم می‌شوند.

6. ابزار فیبوناچی کانال

با ابزار فیبوناچی کانال، نمودارهای قیمتی را می‌توان تحلیل و در زمان شکست نقاط حمایت و مقاومت را شناسایی کرد. هرچه خطوط فیبوناچی کانال با نمودار قیمت برخورد بیشتری داشته باشد، این ابزار معتبرتر خواهد بود. فیبوناچی کانال شکل دیگر فیبوناچی اصلاحی یا برگشتی است. تفاوت این دو در این است که در فیبوناچی اصلاحی از خطوط افقی ولی در فیبوناچی کانال از خطوط مورب استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که از این ابزار چه در روند کوتاه‌مدت یا بلندمدت و چه در روند نزولی یا صعودی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شیوه رسم

برای رسم ابزار فیبوناچی کانال فرمول خاصی وجود ندارد و برای رسم آن تنها به سه نقطه نیاز است. برای ترسیم آن‌ها نیز ابتدا باید روند صعودی با نزولی بودن بازار مشخص شود و اگر روند صعودی باشد برای شروع یک نقطه کف و بعد آن نقطه‌ای برای کف بالاتر مشخص می‌شود. توسط این دو نقطه خط صفر به وجود آمده و مرحله‌ی بعدی انتخاب یک سقف بین دو نقطه‌ی مشخص‌شده، است. همچنین فاصله میان کف و سقف باید 100 درصد باشد. حال در روند نزولی نقطه‌ی ابتدایی تعیین نقطه سقف و بعد از آن تعیین یک نقطه سقف پایین‌تر است که خط صفر را خواهند ساخت.

7. ابزار فیبوناچی زمانی

ابزار فیبوناچی زمانی یکی از ابزارهای تحلیل زمان نقاط برگشت روند قیمت است. نقطه‌هایی بر اساس اعداد فیبوناچی به صورت خطوط عمودی با انتخاب یک قله یا کف رسم می‌شوند که زمان کف یا سقف بعدی مشخص می‌شود و برای تایید انجام معاملات مورد استفاده قرار می‌گیرد. شروع یک منطقه زمانی جدید معمولا برای شروع یک حرکت اصلاحی استفاده و با توجه به کندل روز بعد، ادامه پیدا کردن روند یا معکوس شدن آن مشخص می‌شود.

شیوه رسم فیبوناچی زمانی

با استفاده از فیبوناچی زمانی می‌توان خطوط عمودی که نشانگر دوره‌ی زمانی بر اساس اعداد فیبوناچی هستند را رسم کرد. در روند صعودی عدد صفر و یک نقاط از سقف و در روند نزولی عدد صفر و یک نقاط از کف مشخص و ترسیم می‌شوند. در ابزار فیبوناچی زمانی بر پایه‌ی روند به جای اعداد از نسبت‌های فیوناچی برای رسم خطوط عمودی استفاده می‌شود. ابتدا نقطه سقف و کف رسم و بعد نقطه سوم هم در پایان حرکت اصلاحی قرار می‌گیرد.

جمع‌بندی

در این مقاله به نحوه استفاده از ابزار‌های فیبوناچی در تحلیل تکنیکال پرداخته شد تا بتوان سطح حمایت و قیمت را تعیین کرد و پیش‌بینی روند قیمتی داشت. همچنین بتوان به طور تخصصی از نمودار فیبوناچی در بورس استفاده کرد.