نرخ رشد سود سهام چیست؟ بررسی روش‌های محاسبه آن

نرخ رشد سود سهام نشان‌دهنده درصد رشد سالانه‌ای است که سود تقسیمی یا کلی یک سهم خاص در طول یک دوره زمانی مشخص تجربه می‌کند و عاملی حیاتی در ارزیابی ارزش سهام به شمار می‌رود. بسیاری از شرکت‌های بالغ با هدف نشان دادن سودآوری بلندمدت، سعی در افزایش منظم این سود برای سرمایه‌گذاران خود دارند که این روند معمولا ناشی از توسعه امکانات تولیدی و رشد شرکت است. این نرخ به عنوان یک ورودی کلیدی در مدل‌های ارزشیابی، مانند مدل‌های تنزیل سود سهام، استفاده می‌شود تا ارزش ذاتی و آتی یک دارایی برآورد شود.

در این مقاله به نرخ رشد سود سهام، انواع روش‌های محاسبه، اهمیت آن در ارزیابی و همچنین نرخ رشد پایدار سهام پرداخته شده است.

محاسبه نرخ رشد سود سهام

نرخ رشد سود سهام (DGR) نشان می‌دهد که سود سهامداران در طول زمان با چه سرعتی افزایش یافته است. تحلیلگران برای برآورد این نرخ از روش‌های متنوعی استفاده می‌کنند که هر کدام دیدگاه متفاوتی ارائه می‌دهند. در ادامه انواع روش‌های محاسبه نرخ سود سهام شرح داده شده است.

محاسبه نرخ رشد سود سهام سال به سال

در این روش، نرخ رشد سود سهام با مقایسه سود نقدی سال جاری و سال قبل محاسبه می‌شود. تحلیلگر مقدار سود نقدی سال گذشته را با سود نقدی امسال مقایسه کرده و درصد رشد را به دست می‌آورد. این روش تصویر سریعی از تغییرات سال‌به‌سال ارائه می‌دهد و برای بررسی نوسانات کوتاه‌مدت یا ارزیابی عملکرد مقطعی مناسب است. فرمول محاسبه رشد سود سهام سال به سال مطابق با تصویر زیر است.

محاسبه میانگین نرخ رشد سود سهام مرکب سالانه

محاسبه میانگین نرخ رشد سود سهام مرکب سالانه (Compound Annual Growth Rate) برای به دست آوردن تصویری دقیق‌تر از روند بلندمدت سود، رشد سالانه بر اساس میانگین مرکب چند سال محاسبه می‌شود. این روش نوسانات سال‌های مختلف را هموار می‌کند و نرخ رشدی ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد اگر سود با سرعتی ثابت رشد می‌کرد، در پایان دوره چندساله به مقدار فعلی می‌رسید. CAGR شاخصی پایدار و قابل اتکا برای تحلیل بنیادی و پیش‌بینی رشد آینده محسوب می‌شود. البته این شاخص در سایر تحلیل‌های مالی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در تصویر زیر فرمول محاسبه میانگین نرخ رشد سود سهام مرکب سالانه قابل مشاهده است.

این روش اثر ترکیب رشد سالانه را نشان می‌دهد و برای ارزیابی روند بلندمدت سود سهام مناسب است.

محاسبه رشد نرخ سود سهام پایدار (Sustainable Growth Rate – SGR)

این روش از تحلیل بنیادی استفاده می‌کند و نرخ رشد پایدار را نشان می‌دهد؛ یعنی حداکثر سرعت رشد سود سهام که شرکت می‌تواند بدون انتشار سهام جدید یا افزایش بدهی حفظ کند. محاسبه نرخ رشد سود سهام پایدار برای پیش‌بینی نرخ رشد آتی بسیار مهم است. فرمول محاسبه این روش به شرح تصویر زیر است.

محاسبه نرخ رشد سود سهام بر اساس روند چند ساله

علاوه بر روش‌های فوق، تحلیلگران گاهی روند سود سهام در چند سال گذشته را بررسی و میانگین هندسی یا حسابی رشد را محاسبه می‌کنند. این روش برای شناسایی روند کلی و کاهش تاثیر نوسانات سالانه مفید است. فرمول محاسبه نرخ رشد سود سهام بر اساس روند چند ساله در تصویر زیر قابل مشاهده است.

اهمیت نرخ رشد سود سهام در ارزیابی سهام

نرخ رشد سود سهام یکی از شاخص‌های کلیدی در تحلیل بنیادی است و نقش مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران دارد. مهم‌ترین دلایل اهمیت این نرخ عبارت‌اند از:

نقش در ارزش‌گذاری سهام (مدل DDM): در مدل تنزیل سود تقسیمی (DDM)، نرخ رشد سود سهام به‌عنوان یک ورودی اصلی برای محاسبه ارزش ذاتی سهم استفاده می‌شود. این مدل فرض می‌کند سودهای تقسیمی با یک نرخ ثابت در آینده رشد می‌کنند. بنابراین، هرچه نرخ رشد سود بالاتر باشد، ارزش فعلی سهام نیز بیشتر برآورد می‌شود.

سنجش کیفیت و ثبات عملکرد شرکت: شرکت‌هایی که توانسته‌اند به‌صورت مستمر و در دوره‌های طولانی (به طور مثال ۱۰ تا ۲۵ سال) سود تقسیمی خود را افزایش دهند، معمولا به‌عنوان شرکت‌های پایدار و قابل اتکا شناخته می‌شوند. این گروه که با عنوان «آریستوکرات‌های سود» یا «Dividend Kings» شناخته می‌شوند، نشانه‌ای از مدیریت مالی قوی و مدل کسب‌وکار مقاوم ارائه می‌دهند.

پیش‌بینی درآمد نقدی آینده: نرخ رشد مثبت و پایدار در سودهای تقسیمی نشان می‌دهد که احتمالا جریان نقدی دریافتی سهامداران در آینده نیز روندی صعودی خواهد داشت. این موضوع برای سرمایه‌گذاران بلندمدت اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا باعث افزایش بازده نقدی و ارزش سرمایه‌گذاری می‌شود.

امکان مقایسه کارایی شرکت‌ها: نرخ رشد سود سهام ابزاری مناسب برای مقایسه شرکت‌های فعال در یک صنعت است. شرکتی که با وجود شرایط مشابه، توانسته رشد سود تقسیمی بالاتری را حفظ کند، معمولا جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران دارد و نشانه‌ای از عملکرد مالی بهتر و پایداری سودآوری آن است.

نرخ رشد پایدار سهام چیست؟

نرخ رشد پایدار سهام نشان‌دهنده بیشترین میزان رشدی است که یک شرکت می‌تواند بدون اتکا به منابع مالی خارجی تجربه کند. در این سطح، بنگاه اقتصادی تنها از سود انباشته و منابع داخلی برای تامین مالی توسعه استفاده می‌کند. رعایت این نرخ به مدیران کمک می‌کند که از افزایش ریسک ناشی از بدهی‌های سنگین جلوگیری کنند و میان اهداف عملیاتی و توانایی‌های مالی شرکت تعادل برقرار سازند. ناتوانی در حفظ نرخ رشد پایدار سهام می‌تواند احتمال رکود و فشار مالی را افزایش دهد. همچنین، وام‌دهندگان از این شاخص برای ارزیابی توان بازپرداخت تعهدات شرکت بهره می‌گیرند.

اجزای اصلی نرخ رشد پایدار سهام

تحلیلگران برای برآورد نرخ رشد پایدار دو عامل کلیدی را در نظر می‌گیرند که به عنوان اجزای اصلی این مفهوم به حساب می‌آیند. در ادامه هر یک از این موارد شرح داده می‌شود.

بازده حقوق صاحبان سهام (ROE): این شاخص میزان کارایی مدیریت را در استفاده از سرمایه سهامداران برای خلق سود اندازه‌گیری می‌کند. بازده حقوق صاحبان سهام بالاتر به معنای توان سودآوری قوی‌تر و ظرفیت رشد داخلی بیشتر است.

نرخ انباشت سود (Retention Ratio): بخشی از سود خالص که میان سهامداران توزیع نمی‌شود و در شرکت باقی می‌ماند، به عنوان سود انباشته در نظر گرفته می‌شود. هرچه این نرخ بالاتر باشد، منابع بیشتری برای سرمایه‌گذاری مجدد فراهم می‌شود.

عوامل موثر بر نرخ رشد پایدار سهام

افزون بر اجزای اصلی، مجموعه‌ای از سیاست‌ها و مدیریت عملیاتی شرکت نیز بر نرخ رشد پایدار اثر می‌گذارند که در ادامه این موارد شرح داده شده است.

• کنترل موثر حساب‌های دریافتنی و چرخه نقدینگی، سرمایه لازم برای توسعه فعالیت‌ها را فراهم می‌کند.
• تقویت سودآوری عملیاتی باعث افزایش منابع داخلی و ایجاد ظرفیت بیشتر برای رشد می‌شود.
• در بلندمدت حفظ نرخ رشد بالا دشوار است، زیرا اشباع بازار، افزایش رقابت و محدودیت ظرفیت تولید مانع رشد سریع می‌شوند.
• اگر شرکت بخواهد فراتر از نرخ رشد پایدار حرکت کند، ناچار به تامین مالی خارجی، تغییر ساختار سرمایه و جذب منابع جدید خواهد بود.
• مدیریت مالی دقیق و هماهنگ با ظرفیت‌های عملیاتی، شرط اصلی تداوم رشد و جلوگیری از فشارهای نقدینگی است.

جمع‌بندی

نرخ رشد سود سهام یکی از مهم‌ترین مولفه‌های ارزش‌گذاری است و به تحلیلگران کمک می‌کند تصویری روشن از آینده شرکت ترسیم کنند. مدل‌های تنزیل سود به‌طور مستقیم به این نرخ وابسته‌اند و حتی تغییرات کوچک آن می‌تواند ارزش‌گذاری را به‌طور محسوس دگرگون کند. در کنار آن، نرخ رشد پایدار نشان می‌دهد شرکت تا چه حد قادر است بدون اتکا به استقراض توسعه یابد و این موضوع به کیفیت مدیریت و سلامت مالی آن گره خورده است. سرمایه‌گذاران با درک درست این نرخ و ترکیب آن با سایر نسبت‌های مالی، می‌توانند فرصت‌ها را دقیق‌تر شناسایی و ریسک سرمایه‌گذاری را بهتر مدیریت کنند.