اندیکاتور CCI یا (Commodity Channel Index) چیست؟

اندیکاتورها و اسیلاتورها دو ابزار مهم در تحلیل تکنیکال بازار سرمایه هستند. این ابزارها برای شناسایی اشباع خرید و فروش، تحلیل روند، حجم معاملات، الگوها، فشار خرید و فروش در بازار به کار می‌روند. به‌طور کلی، اسیلاتورها زیرمجموعه‌ای از اندیکاتورها محسوب می‌شوند و اندیکاتور CCI یا (Commodity Channel Index) یکی از اسیلاتورهای پرکاربرد در بازار سهام و کالا است. این اندیکاتور به شناسایی هیجانات بازار و تشخیص اشباع خرید یا فروش یک دارایی کمک می‌کند. در این مقاله، به آموزش اندیکاتور CCI و استراتژی معاملاتی آن پرداخته شده است.

اندیکاتور CCI چیست؟

اندیکاتور CCI به زبان ساده نشان‌دهنده هیجانات موجود در سهم یا کالا است. این اندیکاتور قیمت یک سهم را با میانگین قیمتی مقایسه می‌کند. به‌طور کلی، افزایش مقدار CCI نشان‌دهنده هیجان بیشتر در خریداران و کاهش آن حاکی از هیجان در فروشندگان است. بنابراین، مهم‌ترین بخش اندیکاتور CCI یا (Commodity Channel Index) شناسایی مناطق اشباع خرید (Overbought) و اشباع فروش (Oversold) است، که شتاب نوسانات بازار را نشان می‌دهد.

علاوه بر این، با استفاده اندیکاتور CCI می‌توان به تشخیص بیش‌خرید یا بیش‌فروش یک دارایی پرداخت. بیش‌خرید به معنای خرید هیجانی یک دارایی و بیش‌فروش به معنای فروش هیجانی یک دارایی است.

تاریخچه اندیکاتور CCI

دونالد لامبرت (Donald Lambert) در سال 1980 اندیکاتور CCI را معرفی کرد و اظهار داشت این اندیکاتور به شناسایی تغییر جهت‌های دوره‌ای کالاها کمک می‌کند. او معتقد بود که شاخص کانال کالا یک اندیکاتور همه‌کاره است. چرا که در ادامه مشخص شد که اندیکاتور CCI یا (Commodity Channel Index) را می‌توان به شاخص‌ها، ETF‌ها، سهام و سایر اوراق بهادار تعمیم داد. در این راستا امکان مقایسه سطح قیمتی دارایی با قیمت میانگین متحرک آن در بازه زمانی مشخص محاسبه نمود. همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، زمانی که مقدار CCI بالا باشد، نشان‌دهنده این است، که قیمت آن پارامتر بالاتر از قیمت میانگین است. همچنین زمانی که CCI پایین باشد، نشان‌دهنده این است، که قیمت آن پارامتر پایین‌تر از قیمت میانگین قرار دارد.

فرمول اندیکاتور CCI یا (Commodity Channel Index)

برای محاسبه‌ی شاخص CCI ابتدا فرد باید تعداد دوره‌‌ای که قصد محاسبه آن را دارد، تعیین کند. بهتر است تعداد دوره از 20 بیشتر باشد، تا خطای تحلیلی کمتر خود را نشان دهد. برای محاسبه CCI باید در نظر داشت، شاخص کانال کالا به مقایسه قیمت فعلی با میانگین قیمت در یک دوره زمانی مشخص می‌پردازد. سپس باید اختلاف قیمت فعلی با میانگین قیمت را، بر انحراف معیار آن تقسیم کرد. در پایین فرمول محاسبه شاخص کانال کالا (CCI) نوشته شده است:

معنای متغیرهای داخل فرمول شاخص کانال کالا در ادامه نوشته شده است:

• TP: جمع قیمت پایانی، بیشترین قیمت و کمترین قیمت، تقسیم‌بر 3

• MA: میانگین متحرک (Moving average) قیمت

• MD: انحراف معیار قیمت از میانگین

لامبرت یک ضریب ثابت (0/015) در فرمول در نظر گرفت، تا بیشتر مقادیر بدست آمده بین 100- و 100+ قرار گیرند.

استراتژی‌های معاملاتی استفاده از اندیکاتور CCI

شاخص کانال کالا CCI یک نوسانگر نوسانگر مومنتوم است. این اندیکاتور می‌تواند در شناسایی روند، مناطق اشباع خرید و فروش، تشخیص واگرایی به معامله‌گران کمک کند. در ادامه به استراتژی‌های مورد استفاده از اندیکاتور CCI یا (Commodity Chanel Index) پرداخته شده است. در ادامه نقاط مناسب برای اقدام به فروش با دایره‌ی آبی رنگ و نقطه مناسب برای خرید در اندیکاتور CCI با دایره‌ی نارنجی مشخص شده است.

استراتژی روند در CCI یا (Commodity Channel Index)

در استراتژی اندیکاتور CCI بر اساس روند، زمانی سیگنال خرید صادر می‌شود، که CCI از زیر 100- به بالای 100- عبور کند. چرا که می‌تواند نشان از شروع یک روند صعودی باشد. همچنین زمانی سیگنال فروش صادر می‌شود، که CCI از بالای 100 به زیر 100 عبور کند. چرا که این نیز خبر از نزولی شدن روند می‌دهد.

استراتژی اشباع خرید یا فروش در CCI

بر اساس استراتژی اشباع خرید، زمانی‌که اندیکاتور CCI کمتر از مقدار 100- به سمت بالا حرکت کند، سیگنال خرید بوده، چرا که نشان‌دهنده‌ی گذر از منطقه اشباع فروش و خارج شدن از آن است. همچنین بر اساس استراتژی اشباع فروش، زمانی‌که اندیکاتور CCI از بالای 100 به سمت پایین حرکت کند، سیگنال فروش و خروج از بازار است.

استراتژی واگرایی در CCI

یکی دیگر از کاربردهای شاخص کانال کالا (CCI) تشخیص واگرایی (حرکت نمودار قیمت و اندیکاتور در خلاف جهت یکدیگر) است. برای مثال اگر نمودار قیمت نزولی باشد و اندیکاتور در جهت صعودی قرار داشته باشد، واگرایی میان نمودار قیمت و اندیکاتور شکل گرفته است. استفاده از CCI در استراتژی واگرایی به این صورت خواهد بود، که اگر قیمت در حال ایجاد یک کف جدید و CCI در حال ایجاد یک کف بالاتر باشد، نشان از واگرایی صعودی است. در این حالت می‌تواند فرصت خوبی برای خرید یک دارایی باشد. همچنین زمانی‌که قیمت در حال ایجاد یک سقف جدید و CCI در حال ایجاد یک سقف پایین‌تر باشد، نشان‌دهنده‌ی یک واگرایی نزولی است. در این فرصت نیز می‌توان به سراغ فروش یک دارایی رفت. در تصویر زیر با خطوط آبی، واگرایی میان نمودار قیمت و اندیکاتور CCI نشان داده شده است.

استراتژی زمانی در CCI یا (Commodity Chanel Index)

یکی از کاربردهای اندیکاتور CCI یا (Commodity Channel Index) تعیین استراتژی بر اساس تحلیل نمودارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت است. در تحلیل نمودار کوتاه‌مدت همانطور که پیش‌تر گفته شد وقتی CCI به مقداری کمتر از 100- رفته و سپس به بالا می‌رود، سیگنال خرید صادر می‌شود. همچنین زمانی‌که CCI به مقداری بیشتر از 100+ می‌رسد و دوباره به آن باز می‌گردد، می‌تواند فرصت خوبی برای فروش سهم یا دارایی باشد. در آخر وقتی CCI در چارت بلندمدت به بالای 100+ برسد، نشان‌دهنده یک روند صعودی است.

مقایسه بین اندیکاتور CCI و اندیکاتور RSI

اندیکاتور RSI یا (Relative Strength Index) مانند اندیکاتور CCI یا (Commodity Channel Index) برای تشخیص رفتار افراطی قیمت یا شتاب حرکتی استفاده می‌شود. هر دو این اندیکاتورها دارای دو منطقه اشباع خرید و فروش هستند. با این حال، RSI در دامنه‌ای مشخص بین صفر تا صد نوسان می‌کند، در حالی که CCI بدون محدودیت نوسان است. همچنین، اندیکاتور CCI قیمت روز جاری را با میانگین متحرک آن مقایسه می‌کند، در حالی که اندیکاتور RSI به مقایسه میانگین افزایش قیمت در روزهای مثبت و میانگین کاهش قیمت در روزهای منفی در یک بازه زمانی مشخص می‌پردازد. در نهایت، لازم به ذکر است که هر دو اندیکاتور اطلاعات بسیار مفیدی برای معامله‌گران فراهم می‌آورند.

مزایا و معایب اندیکاتور CCI

اندیکاتور CCI به عنوان یکی از ابزارهای پرکاربرد در تحلیل تکنیکال، مزایایی دارد که شامل موارد زیر هستند:

• امکان تشخیص نقاط اشباع خرید و فروش
• پیش‌بینی تغییر جهت روند
• دریافت سیگنال خرید و فروش با استفاده از رسم خطوط روند و بررسی شکست این خطوط
• امکان تشخیص واگرایی
• امکان استفاده از CCI در بازه‌های زمانی مختلف

اندیکاتور CCI علاوه بر مزایا محدودیت‌هایی نیز دارد، که شامل موارد زیر هستند:

• امکان ارسال سیگنال از بازار با تاخیر
• احتمال دخالت هیجانات معامله‌گر حین استفاده از CCI
• ارسال سیگنال نادرست در صورت استفاده نکردن از ابزارهای دیگر تحلیل تکنیکال به صورت همزمان
• تفسیر پیچیده اندیکاتور CCI
• حساسیت به نوسانات کوتاه‌مدت و امکان ارسال پیام نادرست
• عدم امکان ارائه اطلاعاتی مانند مدت زمان یا نقاط برگشت احتمالی یک روند

جمع‌بندی

اندیکاتور CCI اختلاف بین تغییرات قیمت یک دارایی و میانگین تغییرات آن را اندازه‌گیری می‌کند. مقادیر بالای CCI نشان‌دهنده قدرت روند صعودی و مقادیر پایین نشان‌دهنده روند نزولی است. این اندیکاتور می‌تواند برای شناسایی سطوح اشباع خرید و فروش نیز در تحلیل استفاده شود. با این حال، برای ایجاد یک استراتژی معاملاتی مؤثر، بهتر است CCI را با سایر اندیکاتورها مانند RSI ترکیب کرده و سپس در خصوص معامله تصمیم‌گیری کرد.