ییلد فارمینگ چیست؟ بررسی انواع، نحوه کارکرد و پلتفرم‌های آن

ییلد فارمینگ (Yield Farming) به‌عنوان یکی از پدیده‌های نوین در دنیای ارزهای دیجیتال، تحولی در نحوه کسب درآمد از دارایی‌های دیجیتال ایجاد کرده است. این روش با ارائه فرصت‌های سودآور و امکان کسب درآمد غیرفعال از ارزهای دیجیتال، توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به حوزه دیفای (DeFi) را به خود جلب کرده است.

بااین‌حال، ییلد فارمینگ نیز مانند هر نوع فعالیت مالی دیگری، با ریسک‌هایی همراه است. نوسانات بازار ارزهای دیجیتال و آسیب‌پذیری قراردادهای هوشمند از جمله خطراتی هستند که باید پیش از ورود به این عرصه مورد توجه قرار گیرند. هدف این مقاله، ارائه توضیحاتی جامع و دقیق از ییلد فارمینگ است تا هم مبتدیان و هم کاربران حرفه‌ای بتوانند با درک عمیق‌تری از آن، از فرصت‌های موجود در این حوزه نوین بهره‌مند شوند.

مقاله پیشنهادی: دیفای چیست؟

ییلد فارمینگ چیست؟

ییلد فارمینگ به فرایند استفاده از ارزهای دیجیتال جهت فراهم کردن نقدینگی برای پلتفرم‌های دیفای، در ازای دریافت پاداش‌های مالی گفته می‌شود. این نقدینگی، به صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، پلتفرم‌های وام‌دهی، یا سایر پلتفرم‌های دیفای واریز می‌شود. در ازای این مشارکت، تامین‌کنندگان نقدینگی (Liquidity Providers) از پاداش‌های مالی در قالب پرداخت‌های بهره‌ای، توکن‌های حاکمیتی، یا سهمی از کارمزد تراکنش‌ها بهره‌مند می‌شوند.

ییلد فارمینگ، فرایندی است که به طور معمول از طریق قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) انجام می‌شود که به طور خودکار شرایط از پیش برنامه‌ریزی شده را اجرا کرده و پاداش‌ها را توزیع می‌کنند. این فرایند، به نوبه خود، به رشد و پیشرفت پلتفرم‌های دیفای و افزایش نقدینگی در بازار ارزهای دیجیتال منجر می‌شود.

مکانیسم کسب بازده

در ییلد فارمینگ، به‌طورکلی کاربران از ارزهای دیجیتال برای تامین نقدینگی استفاده می‌شود و به‌ازای این مشارکت، پاداش‌هایی در قالب‌های مختلف به آن‌ها اعطا می‌شود. این پاداش می‌تواند به‌صورت بهره (Interest)، توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens)، یا سهمی از کارمزد تراکنش‌ها (Transaction Fees) باشد. این فرایند از طریق قراردادهای هوشمند که به طور خودکار عملیات‌ها را اجرا می‌کنند، به طور دائمی در حال انجام است.

مکانیسم دقیق کسب بازده از ییلد فارمینگ به این صورت است:

1. سپرده‌گذاری دارایی‌ها: کاربران دارایی‌های خود را به استخرهای نقدینگی پلتفرم‌های دیفای واریز می‌کنند.
2. استفاده از نقدینگی: پلتفرم از نقدینگی واریز شده برای تسهیل فعالیت‌هایی مانند وام‌دهی (Lending) یا انجام معاملات (Trading) استفاده می‌کند.
3. توزیع پاداش‌ها: در ازای این مشارکت، پاداش‌هایی به تامین‌کنندگان نقدینگی تعلق می‌گیرد که این پاداش‌ها می‌تواند شامل کارمزد تراکنش‌ها، توکن‌های حاکمیتی یا انواع دیگر مشوق‌ها باشد.

ارتباط بین ییلد فارمینگ، استخراج نقدینگی و استیکینگ

ییلد فارمینگ، استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) و استیکینگ (Staking) به‌طورکلی مفاهیم مشابهی به نظر می‌آیند، اما هر کدام اهداف و مکانیزم‌های متفاوتی دارند:

• ییلد فارمینگ فرایند عمومی‌تری است که در آن کاربران نقدینگی را به پلتفرم‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهند و در ازای آن پاداش دریافت می‌کنند. استخراج نقدینگی اما نوع خاصی از ییلد فارمینگ است که بیشتر در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) اعمال می‌شود. در این فرایند، تامین‌کنندگان نقدینگی از توکن‌های حاکمیتی یا کارمزدها بهره‌مند می‌شوند.
• استیکینگ به فرایند قفل کردن ارزهای دیجیتال در یک بلاکچین با مکانیسم اثبات سهام (PoS) برای کمک به تامین امنیت شبکه و تایید تراکنش‌ها اطلاق می‌شود. درحالی‌که ممکن است در برخی از منابع، استیکینگ نوعی از ییلد فارمینگ معرفی شود، باید به تفاوت‌های معنادار بین این دو فرایند توجه نمود. 

به‌طورکلی، هم ییلد فارمینگ و هم استیکینگ روش‌های کسب درآمد غیرفعال در دنیای ارزهای دیجیتال محسوب می‌شوند. بااین‌حال، ییلد فارمینگ معمولا بازده بالاتری را ارائه می‌دهد، اما استیکینگ ریسک کمتری دارد و بازده ثابت‌تری را فراهم می‌کند.

ییلد فارمینگ چگونه کار می‌کند؟

ییلد فارمینگ به کمک استخرهای نقدینگی و قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. این فرایند شامل مفاهیم و اجزای مختلفی است که در زیر به آن‌ها پرداخته می‌شود.

استخر نقدینگی

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) به مجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال اشاره دارد که در یک قرارداد هوشمند ذخیره می‌شوند و برای استفاده در پلتفرم‌های دیفای به کار می‌روند. این استخرها برای صرافی‌های غیرمتمرکز و پروتکل‌های وام‌دهی بسیار ضروری هستند. در ازای تامین نقدینگی به این استخرها، تامین‌کنندگان نقدینگی (Liquidity Providers) سهمی از کارمزد تراکنش‌ها و دیگر مشوق‌ها دریافت می‌کنند.

قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند به‌عنوان هسته اصلی ییلد فارمینگ عمل می‌کنند و مسئولیت مدیریت استخرهای نقدینگی، توزیع پاداش‌ها و برداشت نقدینگی از استخرها را بر عهده دارند. این قراردادها به طور خودکار شرایط مشخص شده را اجرا کرده و عملیات‌ها را بدون نیاز به دخالت انسانی انجام می‌دهند.

کسب پاداش

پاداش‌هایی که تامین‌کنندگان نقدینگی دریافت می‌کنند ممکن است به‌صورت‌های مختلفی باشد:

• کارمزد تراکنش: این‌ها کارمزدهایی هستند که هنگام انجام معاملات یا تراکنش‌ها توسط کاربران در یک استخر نقدینگی جمع‌آوری می‌شوند. ارائه‌دهندگان به نسبت سهم خود از استخر، بخشی از این کارمزدها را دریافت می‌کنند.
• توکن‌های حاکمیتی: بسیاری از پروتکل‌های دیفای، توکن‌های حاکمیتی را بین ارائه‌دهندگان نقدینگی توزیع می‌کنند. این توکن‌ها به دارندگان خود حق رای در مورد تغییرات پروتکل، مانند ساختار هزینه‌ها یا ارتقاها را می‌دهند.
• توکن‌های تشویقی: تعدادی از پلتفرم‌ها نیز توکن‌های اضافی را به‌عنوان پاداش برای تشویق تامین نقدینگی، اغلب به شکل توکن‌های بومی پلتفرم خود، ارائه می‌دهند.

روش‌ها و انواع ییلد فارمینگ

ییلد فارمینگ می‌تواند به شیوه‌های مختلفی انجام شود که در این بخش به انواع مختلف این روش‌ها پرداخته می‌شود.

تامین نقدینگی (LP Farming)

این روش به تامین نقدینگی به صرافی‌های غیرمتمرکز و بازارسازهای خودکار (AMM) اشاره دارد. در ازای واریز دارایی‌ها به استخر این پلتفرم‌ها، تامین‌کنندگان نقدینگی سهمی از کارمزدها یا توکن‌های حاکمیتی دریافت می‌کنند. برای مثال، پلتفرم‌هایی مانند صرافی‌های غیرمتمرکز یونی‌سواپ (Uniswap) و سوشی‌سواپ (SushiSwap) این نوع ییلد فارمینگ را ارائه می‌دهند.

پروتکل‌های وام‌دهی (Lending Protocols)

در پروتکل‌های وام‌دهی مانند آوه (Aave) و کامپاند (Compound)، کاربران دارایی‌های خود را برای وام‌دهی به دیگران قرار می‌دهند و در ازای آن بهره دریافت می‌کنند. این نوع ییلد فارمینگ بر اساس نرخ‌های بهره که بر اساس عرضه و تقاضا تغییر می‌کند، کار می‌کند.

ییلد اگریگیتورها (Yield Aggregators)

ییلد اگریگیتورها مانند یرن فایننس (Yearn Finance) به طور خودکار دارایی‌ها را بین پروتکل‌های مختلف جابجا می‌کنند تا از بالاترین بازده‌های موجود بهره‌برداری کنند. این پلتفرم‌ها برای کاربرانی که نمی‌خواهند وقت زیادی را برای تحقیق و بهینه‌سازی استراتژی‌های خود صرف کنند، بسیار مفید هستند.

مزایا و خطرات ییلد فارمینگ

ییلد فارمینگ می‌تواند مزایای زیادی به همراه داشته باشد، اما درعین‌حال خطراتی هم دارد که باید با دقت بررسی شوند.

مزایا:

• درآمد غیرفعال: ییلد فارمینگ این امکان را فراهم می‌کند که کاربران بدون نیاز به انجام فعالیت‌های معاملاتی پیچیده، از دارایی‌های خود درآمد کسب کنند.
• بازده بالا: ییلد فارمینگ می‌تواند بازده‌های بالایی به همراه داشته باشد، برخی از پروتکل‌ها حتی بیش از ۱۰۰ درصد  نرخ بازده سالانه (APY) ارائه می‌دهند.
• تنوع فرصت‌ها: در اکوسیستم دیفای، فرصت‌های زیادی برای ییلد فارمینگ به وجود آمده که به کاربران این امکان را می‌دهد از استراتژی‌های مختلف و پروتکل‌های متعددی جهت کسب سود بیشتر استفاده کنند.

خطرات:

• ضرر ناپایدار: ضرر ناپایدار زمانی رخ می‌دهد که ارزش دارایی‌ها در یک استخر نقدینگی نسبت به سپرده اولیه تغییر کند. این امر می‌تواند منجر به دریافت ارزش کمتر توسط کاربران، در هنگام برداشت نسبت به آنچه در ابتدا سپرده‌گذاری کرده‌اند، شود.
• ریسک‌های قراردادهای هوشمند: پلتفرم‌های دیفای به‌شدت به قراردادهای هوشمند برای خودکارسازی فرایندها وابسته هستند. بااین‌حال، قراردادهای هوشمند در برابر خطاهای کدنویسی و حتی اقدامات خراب‌کارانه که می‌تواند منجر به زیان‌های مالی شوند، آسیب‌پذیر هستند. بازیگران مخرب ممکن است از این آسیب‌پذیری‌ها برای تخلیه استخرهای نقدینگی و سرقت دارایی‌ها سواستفاده کنند.
• نوسانات بازار: بازار ارزهای دیجیتال به‌شدت پرنوسان است و این نوسانات می‌تواند بر بازده‌های ییلد فارمینگ تاثیر زیادی بگذارد.

پلتفرم‌های برجسته برای ییلد فارمینگ

در این بخش، به معرفی برخی از برجسته‌ترین پلتفرم‌ها برای ییلد فارمینگ پرداخته می‌شود که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. چندین پلتفرم شناخته‌شده نقش مهمی در اکوسیستم ییلد فارمینگ ایفا می‌کنند که هرکدام فرصت‌های متفاوتی برای کاربران فراهم می‌آورند. در اینجا به تحلیل دقیق برخی از بهترین پلتفرم‌های ییلد فارمینگ در سال ۲۰۲۵ پرداخته شده است:

آوه (Aave)

آوه یک پروتکل غیرمتمرکز وام‌دهی و وام‌گیری است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا از سپرده‌های خود بهره دریافت کنند یا در قالب ارزهای دیجیتال وام بگیرند. این پلتفرم به دلیل امنیت بالا و نقدینگی زیاد، یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌ها در دنیای دیفای محسوب می‌شود.

کامپاند (Compound)

کامپاند نیز یک پروتکل مشهور وام‌دهی و وام‌گیری است که دامنه وسیعی از دارایی‌ها را برای انتخاب فراهم می‌آورد. این پلتفرم نه‌تنها به واسطه رابط کاربری آسان و بازدهی بالا، بلکه به‌عنوان اولین پلتفرم ییلد فارمینگ، شهرت کم‌نظیری در دنیای دیفای دارد.

یرن فایننس (Yearn Finance)

یرن فایننس یک ییلد اگریگیتور است که فرایند یافتن بهترین فرصت‌های ییلد فارمینگ را به‌صورت خودکار انجام می‌دهد. این پلتفرم برای کاربرانی که می‌خواهند بازدهی خود را به حداکثر برسانند بدون اینکه وقت زیادی را صرف تحقیق در مورد پلتفرم‌های مختلف کنند، گزینه‌ای مناسب است.

یونی‌سواپ (Uniswap)

یونی‌سواپ یک صرافی غیرمتمرکز است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا ارزهای دیجیتال را بدون نیاز به یک صرافی متمرکز مبادله کنند. این پلتفرم به دلیل ارائه جفت‌های معاملاتی متعدد و نقدینگی بالای خود، یکی از پلتفرم‌های محبوب برای ییلد فارمینگ به شمار می‌رود.

جمع‌بندی

در نهایت، ییلد فارمینگ به‌عنوان یک شیوه نوآورانه در دنیای ارزهای دیجیتال، فرصت‌های جذابی برای کسب درآمد غیرفعال از ارزهای دیجیتال فراهم کرده است. بااین‌حال، این روش نیز با خطراتی همچون ضرر ناپایدار، آسیب‌‌پذیری قراردادهای هوشمند و نوسانات شدید بازار همراه است. بنابراین، پیش از ورود به این حوزه، نیاز است که کاربران به دقت مزایا و معایب آن را بررسی کنند.