اندیکاتور حجم معاملات (Volume Indicator) چیست؟
قیمت‌ها در بازارهای مالی همواره دچار نوسان هستند و پیش‌بینی درست روند قیمتی می‌تواند فرصت‌های سودآوری به واسطه‌ی این نوسانات فراهم کند. یکی از عواملی که بر رشد و کاهش قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد، حجم معاملات است. به همین دلیل، برای پیش‌بینی روند قیمتی می‌توان از اندازه‌گیری حجم معاملات بهره برد. در این راستا، ابزارهای مختلفی در تحلیل تکنیکال وجود دارند که یکی از آن‌ها اندیکاتور حجم است. با استفاده از این اندیکاتور، می‌توان اطلاعات ارزشمندی در خصوص حجم معاملات بازار کسب کرد و در نهایت با شناخت دقیق زمان ورود یا خروج از بازار، به سود حداکثری دست یافت. در این مقاله، به بررسی و آموزش اندیکاتور حجم پرداخته خواهد شد.
تعریف اندیکاتور حجم معاملات
معامله‌گران با کمک اندیکاتور حجم (Volume Indicator)، که یکی از ابزارهای پرکاربرد در تحلیل تکنیکال است، اقدام به اندازه‌گیری حجم معاملات می‌کنند. منظور از حجم معاملات، میزان خرید و فروش یک دارایی یا سهم در بازه زمانی مشخص است. به این صورت که هر چه میزان خرید یا فروش یک دارایی بیشتر باشد، حجم معاملات بیشتر بوده و بالعکس، هرچه خرید و فروش یک دارایی کمتر باشد، حجم معاملات نیز در بازه زمانی اندازه‌گیری‌شده کمتر است. همانطور که واضح است، حجم معاملات میزان فعالیت بازار مالی را به تحلیلگران نمایش می‌دهد. اندیکاتور حجم در نمودارها به صورت میله‌های سبز و قرمز با اندازه‌های متفاوت نمایش داده می‌شود. میله سبز و قرمز نشان‌دهنده رنگ کندل مربوط به خود و اندازه‌ی آن نیز نشان‌دهنده حجم معاملات در آن موقعیت است. در ادامه نمودار قیمتی همراه با اندیکاتور حجم مربوط به شرکت ایرانخودرو قابل مشاهده است.
اطلاعات مربوط به حجم معاملات به معامله‌گران کمک می‌کند تا تغییر روند قیمت یا خنثی شدن آن را پیش‌بینی کنند. این اطلاعات به سرمایه‌گذاران در کاهش ریسک معاملاتی و افزایش سود کمک می‌کند. چرا که برای تشخیص روندهای نزولی، صعودی و میزان اعتبار آن‌ها برای شروع معامله، علاوه بر نمودار قیمت، از Volume Indicator نیز استفاده می‌شود. به کمک این اندیکاتور، قدرت و ضعف یک روند برای معامله‌گران شفاف‌تر می‌شود.
انواع اندیکاتور حجم (Volume Indicator)
معامله‌گران برای یافتن بهترین اندیکاتور حجم باید به نیازها و استراتژی‌های معاملاتی خود دقت کنند. چرا که بهترین اندیکاتور حجم وجود ندارد، اما برخی از معروف‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
1. اندیکاتور On Balance Volume (OBV) یا حجم تعادلی: این اندیکاتور تغییرات قیمت را با حجم معاملات ترکیب کرده و برای بررسی تغییرات حجم معاملات به منظور پیش‌بینی قیمت در آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2. اسیلاتور حجم Volume Oscillator: این اسیلاتور تغییرات حجم معاملات را با میانگین حجم مقایسه کرده و در تایید روندهای بازار کاربرد دارد.
3. اندیکاتور ولوم پروفایل Volume Profile: این اندیکاتور حجم معاملات را در سطوح مختلف قیمت نمایش می‌دهد و به شناسایی نواحی حمایت و مقاومت کمک می‌کند.
4. اندیکاتور جریان پول تویگز Twiggs Money Flow (TMF): برای تحلیل جریان پول ورودی و خروجی از بازار طراحی شده است و می‌تواند در پیش‌بینی تغییرات روند بسیار مؤثر باشد.
5. اندیکاتور Chaikin Money Flow (CMF) یا جریان پول چایکین: این ابزار برای تشخیص میزان جریان نقدینگی در یک دوره زمانی به کار می‌رود. CMF مثبت نشان‌دهنده جریان پول به داخل بازار و CMF منفی نشان‌دهنده جریان پول به خارج از بازار است.
6. اندیکاتور شاخص جریان نقدینگی Money Flow Index (MFI): ترکیبی از قیمت و حجم است که برای شناسایی شرایط خرید یا فروش بیش از حد (اشباع معاملات) کاربرد دارد.
7. اندیکاتور میانگین قیمت وزنی حجم VWAP (Volume Weighted Average Price): این اندیکاتور میانگین وزنی قیمت یک دارایی را با توجه به حجم معاملات در یک بازه زمانی محاسبه می‌کند. به معامله‌گران کمک می‌کند تا روند بازار را ارزیابی کرده و نقاط حمایت و مقاومت را شناسایی کنند. VWAP بیشتر برای تحلیل روزانه بازارهای مالی استفاده می‌شود.
استراتژی معاملاتی اندیکاتور Volume
معامله‌گران با استفاده از اندیکاتور حجم، زمان مناسب برای خرید یا فروش یک دارایی را شناسایی می‌کنند. به‌عنوان مثال، زمانی که افزایش حجم معاملات همراه با شکستن خط روند باشد، این می‌تواند سیگنالی مناسب برای خرید یا فروش سهم باشد. افزایش حجم معاملات در یک روند قیمتی، باعث تایید و تقویت اعتبار آن روند می‌شود. در همین راستا در زمانی که نمودار سهم در روند صعودی قرار دارد و حجم معاملات نیز افزایش یافته، این می‌تواند زمان مناسبی برای خرید دارایی یا اتخاذ موقعیت خرید باشد.
به‌طور کلی، یکی از بهترین نقاط برای خرید زمانی است که نمودار از روند نزولی به روند صعودی تغییر جهت می‌دهد و در این حالت، با افزایش حجم معاملات، خط روند شکسته می‌شود. در این مواقع، سیگنال خرید صادر می‌شود و زمان مناسبی برای ورود به معامله خواهد بود. از سوی دیگر، زمانی که قیمت یک دارایی افزایش می‌یابد، اما حجم معاملات به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد، این می‌تواند زمان مناسبی برای فروش دارایی باشد. با توجه به موارد ذکر شده، می‌توان در استراتژی معاملاتی به این نتیجه رسید که اگر قیمت یک سهم در حال کاهش باشد و همزمان حجم معاملات نیز کاهش یابد، بهتر است منتظر تغییرات بعدی بازار بود تا در خصوص اقدام به معامله تصمیم‌گیری شود.
در نهایت، باید به این نکته توجه داشت که تنها به اندیکاتور حجم برای تصمیم‌گیری درباره ورود یا خروج از معامله اکتفا نشود و از دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال نیز بهره گرفت.
نکات معاملاتی در خصوص اندیکاتور حجم معاملات
- باید توجه داشت که اگر اندیکاتور حجم تغییرات ناگهانی در حجم معاملات را نشان دهد، این به معنای وقوع یک رویداد مهم در بازار است.
- اگر یک دارایی در نزدیکی سطوح مقاومت یا حمایت و در یک بازه قیمتی (رنج قیمتی) در حرکت باشد و همزمان حجم معاملات افزایش یابد، این افزایش حجم ممکن است نشان‌دهنده شکستن شدن سطوح حمایت یا مقاومت در آینده‌ی نزدیک باشد.
- اگر قیمت یک سهم در یک بازه خاص در حال حرکت یا تثبیت است و حجم معاملات در آن بازه زمانی خاص افزایش یابد، این افزایش حجم می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از تغییر روند سهم در آینده نزدیک تعبیر شود.
- کاهش حجم معاملات در طول زمان نیز می‌تواند نشان‌دهنده خنثی شدن روند بازار باشد.
سنجش میزان اعتبار اندیکاتور Volume
1. زمانی که نمودار قیمت در روند صعودی یا نزولی با افزایش حجم معاملات همراه باشد، نشان‌دهنده قدرت و اعتبار بیشتر الگوی شکل‌گرفته است. علاوه بر اعتبار اندیکاتور، این امر به مفهوم تایید روند نیز اشاره دارد. به این معنا که اگر روند قیمت صعودی باشد، Volume Indicator نیز باید روند صعودی داشته باشد.
2. زمانی که قیمت صعودی است اما Volume Indicator نزولی باشد، روند از اعتبار کافی برخوردار نخواهد بود و معامله‌گران باید برای انجام معامله احتیاط کنند.
4. اطلاعات حاصل از اندیکاتور حجم، هرچه در بازه‌های زمانی نزدیک‌تر به زمان تصمیم‌گیری برای معامله باشد، اعتبار بیشتری خواهد داشت.
تفاوت اندیکاتور حجم پول با حجم معامله
اندیکاتور حجم معاملات، بر مقدار معاملات انجام‌شده تمرکز دارد و نشان می‌دهد که در هر بازه زمانی چقدر از یک دارایی خرید و فروش شده است. این اندیکاتور برای ارزیابی حجم کلی معاملات و پیش‌بینی روند قیمتی بازار در آینده به کار می‌رود.
در مقابل، اندیکاتور حجم پول علاوه بر بررسی حجم معاملات، جریان پول ورودی یا خروجی به سهم را بررسی و تحلیل می‌کند. این اندیکاتور نقاطی که در آن‌ها پول هوشمند وارد سهم می‌شود را شناسایی می‌کند. پول هوشمند به سرمایه‌ای اطلاق می‌شود که توسط سرمایه‌گذاران حرفه‌ای یا نهادهای بزرگ وارد بازار می‌شود. معمولا ورود این پول به یک دارایی نشان‌دهنده پتانسیل رشد آن دارایی است. معامله‌گران به کمک این اطلاعات روندهای معتبر بازار را شناسایی کرده و تصمیمات بهتری برای خرید یا فروش اتخاذ می‌کنند.
جمع‌بندی
اندیکاتور حجم یکی از ابزارهای کلیدی در تحلیل تکنیکال است که به تحلیلگران این امکان را می‌دهد تا با بررسی حجم معاملات، روندهای بازار را شناسایی کرده و تصمیمات بهتری اتخاذ کنند. این اندیکاتور به‌طور خاص میزان حجم معاملات را در یک بازه زمانی مشخص نمایش می‌دهد و می‌تواند به تایید روندهای قیمتی کمک کند. با این حال، باید در نظر داشت که در بازارهای کم‌حجم، سیگنال‌های حجم ممکن است دقت پایینی داشته باشند و حجم معاملات به‌تنهایی نمی‌تواند تحلیل کاملی را فراهم کند.
