رنج کشیدن در بورس چیست؟
تمامی معامله‌گران بورسی به ویژه افراد حرفه‌ای احتمالا اصطلاح “رِنج کشیدن” یا “رِنج زدن” شنیده‌اند. این اصطلاح که در تابلوخوانی کاربرد دارد، عمدتا زمانی استفاده می‌شود که در مدت زمان کوتاه افراد شاهد نوسانات آنی و غیرعادی مثبت یا منفی می‌شوند. اما این اصطلاح به چه معناست و هدف آن چیست؟ چه کسانی رنج می‌کشند؟ در این مقاله به چیستی این اصطلاح، انواع و اهداف آن پرداخته شده است.
منظور از رنج کشیدن در بورس چیست؟
رنج کشیدن یا رنج زدن در بورس در واقع به نوسان ناگهانی قیمت یک سهم در بازه معاملاتی گفته می‌شود که ممکن است با کاهش قیمت یا افزایش قیمت همراه شود و سهم را به سمت صف خرید یا صف فروش بکشاند. البته رنج کشیدن تنها منجر به ایجاد صف فروش یا خرید در یک سهام نمی‌شود و ممکن است تغییرات قیمتی اندک یا موقتی ایجاد کند.
برای مثال سهمی در بازه معاملاتی با صف فروش همراه است، در این حالت به یکباره قیمت سهم از صف فروش به سمت صف خرید حرکت می‌کند و دائما نرخ آن افزایش می‌یابد، در این حالت گفته می‌شود که سهم مورد نظر رنج مثبت زده است، یعنی در دامنه نوسانات روزانه از کمترین قیمت به بیشترین قیمت در مدت زمان کوتاه حرکت کرده است. اتفاقی که می‌افتد آن است که سایر سهامداران با مشاهده رشد قیمت سهم، ترغیب به خرید شده و خرید آنان قیمت سهم را بیشتر و بیشتر می‌کند. این موضوع در افت قیمت‌ها نیز صادق است. بنابراین گفته می‌شود که در معاملات این سهم رنج مثبت یا منفی زده شده است.
انواع رنج کشیدن در بورس
همان‌طور که گفته شده، رنج کشیدن در بازار بورس، شامل رنج منفی و رنج مثبت می‌شود که در ادامه هر کدام توضیح داده شده است:
رنج منفی: هرگاه نوسانات آنی یک سهم به واسطه سفارش‌های سنگین یک یا چند بازیگر بزرگ حقیقی یا حقوقی از مثبت به سمت منفی بود، در این حالت رنج منفی زده شده است. یعنی بازیگران به یکباره حجم بالایی از سفارشات خود را در کف قیمتی یا نزدیک به آن ثبت کرده‌اند.
رنج مثبت: در مقابل هرگاه نوسانات آنی یک سهم به واسطه سفارش‌های سنگین یک یا چند بازیگر بزرگ حقیقی یا حقوقی از منفی به سمت مثبت بود، در این حالت رنج مثبت زده شده است. یعنی بازیگران به یکباره حجم بالایی از سفارشات خود را در سقف قیمتی یا نزدیک به آن ثبت کرده‌اند.
عمدتا چه کسانی رنج می‌زنند؟
برای رنج کشی در بورس، افراد حقیقی یا حقوقی که درصد بالایی از سهام یک شرکت را دارند، می‌توانند رنج کشی کنند. در این خصوص حجم سهام این افراد باید به اندازه‌ای باشد که سفارشات بالای آنان بتواند در قیمت سهام نوسان ایجاد کند. یعنی فروش سهام آنان منجر به افت قیمت و خرید مجدد حجم بالای سهام منجر به رشد قیمت سهام شود. در این خصوص نکته مهم آن است که در سهام بزرگتر با توجه به اینکه حجم بیشتری از سهام در بورس معامله می‌شود، کمتر می‌توان شاهد رنج کشی بود.
هدف از رنج کشیدن در بورس چیست؟
شاید برای افراد مبتدی یا سایرین این پرسش ایجاد شود که چرا رنج کشیدن در بورس رخ می‌دهد؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که رنج کشیدن اقدامی هدفمند است که از سوی بازیگران بزرگ (حقیقی یا حقوقی) و عمدتا در سهام کوچک انجام می‌شود. علت اینکه عمدتا رنج‌کشی در سهام کوچکتر رخ می‌دهد، آن است که این سهام به واسطه عمق کم یا درصد شناوری پایین، قابلیت نوسانات بسیار را دارند و به سادگی توسط سهامداران بزرگ دچار نوسان قیمت می‌شوند.
در واقع بازیگران بزرگ، یعنی معامله‌گرانی که حجم خرید و فروش آنان بسیار زیاد است و منجر به نوسان قیمتی در سهام، به ویژه سهم‌های کوچکتر می‌شوند، عمدتا با هدف خرید یا فروش سهام خود در قیمت‌های مورد انتظار به رنج کشیدن در بورس اقدام می‌کنند.
برای مثال یک بازیگر بورسی حجم زیادی از سهام یک شرکت را خریداری می‌کند و قصد دارد که سهام خود را در قیمت بالاتر از قیمت فعلی بازار به فروش برساند، در این حالت فرد نسبت به ثبت سفارش در قیمت‌های بالا اقدام کرده و پس از آنکه سایر سهامداران نسبت به خرید ترغیب شدند، سفارش خود را از خرید به فروش تغییر می‌دهد. در حالت متقابل، یعنی زمانی که این بازیگران قصد دارند تا سهامی را در قیمت کمتر خریداری کنند، نیز این موضوع برقرار است. در این حالت بازیگر بورسی در یک سفارش، حجم زیادی از سهام خود را در کف قیمت روزانه یا ثبت نزدیک به آن ثبت کرده و سهامداران خرد دیگر نیز از ترس افت قیمت‌ها، اقدام به فروش سهام خود می‌کنند. بر این اساس قیمت‌ها کمتر و به کف قیمتی نزدیک می‌شود، در این حالت بازیگر سفارش خود را از فروش به خرید تغییر می‌دهد و از این کار سود می‌برد.
چگونه و با چه ابزارهایی می‌توان رنج کشیدن در بورس را تشخیص داد؟
به‌رغم آنکه تشخیص رنج کشی در بورس برای معامله‌گران کار دشواری است، اما معامله‌گران حرفه‌ای با استفاده از ابزارها و روش‌های مختلف می‌توانند این اقدام را شناسایی کرده و گرفتار آن نشوند. همان‌طور که گفته شد، رنج کشی فرآیندی هدفمند از سوی بازیگران بزرگ یک سهم است و منافع شخصی آنان را تامین می‌کند، در این خصوص سهامداران خرد دیگر که با رفتار گله‌ای این نوسانات را شدت می‌دهند، با رفع نیاز این بازیگران، متضرر خواهند شد. بنابراین تشخیص اینکه فرآیند عادی سهام در روند قیمت اتفاق افتاده یا رنج‌کشی شده است، بسیار حائز اهمیت است.
برای تشخصیص رنج کشی می‌توان از نمودارها و تایم فریم‌های دقیقه‌ای استفاده کرد. رنج کشی در بورس شرایط ناپایداری ایجاد می‌کند. در این حالت ممکن است که حجم‌ها چه در صفوف خرید و چه در صفوف فروش چندان سنگین نباشد، به نحوی که با یک سفارش سنگین و حجیم بتوان صف خرید یا فروش را جمع‌آوری و نوسان قیمت ایجاد کرد.
بنابراین حتما باید معاملات سهم به صورت دقیقه‌ای از روی نمودارها رصد شود. در این خصوص ابزار تحلیل تکنیکال نیز می‌توانند، کمک‌کننده باشند. یک موضوع مهمی که در رنج کشیدن باید بدان توجه داشت آن است که رنج کشی عمدتا در دقایق پایانی رخ می‌دهد، بنابراین ممکن است شرایط ناپایدار آن در معاملات روز چندان مشاهده نشود و فرد گرفتار رفتار هیجانی شود. موضوع دیگری که در تشخیص رنج کشی باید بدان توجه کرد، حجم معاملات مشکوک است. افزایش حجم ناگهانی معاملات یکی از راهنماهای تشخیص رنج‌کشی در سهم است. برخی معامله‌گران معتقدند که رنج کشی در محدوده حمایت یا مقاومت بیشتر رخ می‌دهد. گاهی ممکن است برخی اخبار عمومی یا درز پیدا کرده از یک سهم، منجر به نوسانات قیمتی یا رنج کشی سهم شوند.
رنج کشیدن در بورس خلاف مقررات است؟
مهم‌ترین اصل در بازار سهام، رعایت شفافیت و پرهیز از هرگونه دستکاری در روند عادی معاملات است. با توجه به این موضوع که رنج کشیدن با اهداف شخصی، نوعی دستکاری قیمتی محسوب می‌شود، در نتیجه انجام آن برخلاف قوانین بوده و در صورتی که ناظر بازار متوجه این موضوع شود، به فرد خاطی تذکر کتبی داده و در مواقعی ممکن است که حساب کاربری وی مسدود شود. همچنین ظن دستکاری منجر به لغو معاملات آن سهم خواهد شد.
جمع‌بندی
در این مقاله مفهوم رنج کشی در بورس تشریح شد، همچنین انواع، اهداف و نحوه تشخیص رنج کشی نیز توضیح داده شد. نکته مهم آن است که افرادی که رنج کشی می‌کنند، این اقدام برای آنان نوعی استراتژی معاملاتی برای تحقق اهداف شخصی تلقی می‌شود، بنابراین نفع سایر معامله‌گران، مخصوصا سهامداران خرد به خطر می‌افتد. بنابراین اندکی صبر در معاملات مشکوک مانع از رفتارهای هیجانی می‌شود.
