تجارت بین‌المللی چیست و دلایل اهمیت آن کدامند؟
تجارت بین‌المللی محرک اصلی اقتصاد یک کشور و بسیار پیچیده‌تر از تجارت داخلی است. این نوع تجارت با در نظر گرفتن عواملی مانند نرخ ارز، قوانین تجاری، سیاست‌های دولتی، شرایط بازارها و اقتصاد هر کشور انجام می‌شود. در واقع تجارت بین کشورها اقتصاد جهانی را بهبود می‌بخشد و فرصت‌های بیشتری برای نوآوری و کسب درآمد به ارمغان می‌آورد. به همین منظور در این مقاله در خصوص چیستی تجارت بین‌الملل و اهمیت آن، همچنین مزایا و معایب آن به صورت مفصل توضیح داده شده است.
تعریف تجارت بین‌الملل
تجارت بین‌المللی فرآیند مبادله کالا و خدمات میان کشورها است. این فرآیند شامل واردات و صادرات از طریق هر نوع حمل و نقل اعم از حمل و نقل هوایی و دریایی است. واردات و صادرات با هم به تعاملات اقتصادی و رشد میان کشورها دامن می‌زند. صادرات به فرآیند فروش کالا و خدمات به کشورهای دیگر و واردات به فرآیند خرید کالا و خدمات از کشورهای دیگر گفته می‌شود. از طرفی علاوه بر صادرات و واردات تجارت فرامرزی شامل انواع سرمایه‌گذاری اعم از سرمایه‌گذاری خارجی، برون‌سپاری مشاغل، راه‌اندازی تولید در سایر کشورها و راه‌اندازی شرکت‌های چند ملیتی است.
تجارت بین‌الملل باعث می‌شود که تاجران و تولیدکنندگان داخلی، محصولات و خدمات خود را متناسب با تقاضای جهانی ارتقا دهند. تفاوت اصلی تجارت بین‌المللی با تجارت داخلی در مخاطبین هدف است. تجارت خارجی یک بازار بین‌المللی را هدف قرار می‌دهد، در حالی که تجارت داخلی محدود به بازارهای داخلی کشور است.
چرا تجارت بین‌المللی صورت می‌گیرد؟
تجارت بین‌المللی عمدتا به بازارهای داخلی اجازه می‌دهد تا کالاها و خدمات مختلفی را به شهروندان خود ارائه دهند که قبلا عرضه آن محدود بوده یا امکان تولید آن وجود نداشته است. برخی از دلایل کلیدی که چرا تجارت بین‌المللی به طور گسترده انجام می‌شود عبارتند از:
در دسترس بودن منابع: کشورهای مختلف از نظر منابع مختلف غنی هستند. منابعی مانند بنزین و حتی مواد مصرفی در سراسر جهان مورد نیاز است، اما هر کشوری آن را تولید نمی‌کند. این منابع همچنین می‌تواند زمین، نیروی کار، سرمایه و منابع طبیعی از جمله فولاد، طلا و الماس باشد. به عنوان مثال، کشورهای خاورمیانه دارای ذخایر نفتی غنی هستند و بنابراین می‌توانند نفت را به کشورهایی که میدان‌های نفتی داخلی ندارند، صادر کنند.
تولید کالا: به دلیل در دسترس نبودن تمامی منابع طبیعی برای هر کشور، تولید برخی کالاها، غیرممکن می‌شود. عوامل دیگری که بر قابلیت‌های تولید تاثیر می‌گذارند، نیروی کار، سرمایه و خدماتی هستند که با نرخ‌های مختلف در جهان قابل دسترسی هستند. به همین دلیل تجارت بین‌المللی ضروری است.
هزینه‌های تولید: کشورها معمولاً تولید آن دسته از کالاها و خدماتی را سودآور می‌دانند که با حداقل تلاش و هزینه تولید شوند.
تکنولوژی: فناوری عامل دیگری است که تقاضا برای واردات و صادرات کالا و خدمات را ایجاد می‌کند. بسیاری از کشورها به دلیل محدودیت تکنولوژی و زیرساخت‌ها با مشکلاتی مواجه هستند. خدماتی مانند بانکداری، ارتباطات، تبلیغات و حمل‌و‌نقل از فناوری روز استفاده می‌کنند و کشورهایی که در این بخش تخصص دارند، از طریق تجارت بین‌المللی به سایر کشورها کمک می‌کنند.
مزیت نسبی: از طریق تجارت بین‌المللی، یک کشور در یک محصول یا خدمات خاص تخصص کسب کرده و شهرت پیدا می‌کند. به عنوان مثال، هند مَهد بسیاری از ادویه‌جات است، چراکه از زمین‌های کشاورزی برخوردار است که بسیاری از کشورها از آن بی‌بهره هستند. بنابراین، هند یکی از صادرکنندگان برتر ادویه در سراسر جهان است.
تجارت بین‌الملل چه مزایایی و معایبی دارد؟
تجارت بین‌المللی به فرصت‌های تجاری بهتر، استانداردهای زندگی بالاتر کمک می‌کند، بنابراین، منجر به بهبود اقتصاد جهانی می‌شود. در ادامه برخی از مزایای تجارت بین‌الملل آورده شده است:
تنوع بیشتر برای مشتریان: یکی از مزایای کلیدی، ایجاد طیف وسیعی از محصولات برای مشتریان است. این موضوع به مشتریان این امکان را می‌دهد که بسته به سلیقه و ترجیحات خود از بین محصولات متنوع انتخاب کنند.
قیمت‌گذاری رقابتی: در نتیجه تجارت بین‌الملل، بازار جهانی رقابتی‌تر شده‌اند. این رقابت کشورها را به تولید کالاهای باکیفیت برای رشد صادرات خود تشویق می‌کند. این موضوع باعث می‌شود در کنار رشد عرضه، افراد از مزیت قیمت‌گذاری رقابتی برخوردار شوند.
ثبات قیمتها: هنگامی که کالاها یا خدماتی در سطح جهانی مبادله می‌شوند، قیمت آن‌ها در بازار بین‌المللی استانداردسازی می‌شود، این امر منجر به ثبات قیمتها می‌شود.
تقویت دانش فنی: تبادل فناوری بین کشورها به تولید ناخالص داخلی نیز کمک می‌کند. بنابراین هرگونه کاستی در فناوری‌های داخلی از طریق تبادلات بین‌المللی رفع می‌شود.
کمک به رشد اقتصادی: تجارت بین‌الملل سهم قابل توجهی در رشد اقتصادی کشورها دارد. زمانی که کشورها به طیف وسیع‌تری از کالاها و خدمات دسترسی داشته باشند، می‌توانند بهره‌وری خود را افزایش، هزینه‌های خود را کاهش و رقابت‌پذیری خود را بهبود بخشند. این موضوع می‌تواند منجر به افزایش رشد اقتصادی و استانداردهای زندگی بالاتر برای شهروندان شود.
افزایش ذخایر ارزی: از طرفی تجارت خارجی اجازه می‌دهد تا ارزهای خارجی به کشورهای دیگر منتقل شود که این موضوع به افزایش ذخایر ارزی آن‌ها کمک می‌کند.
علاوه بر مزایای بسیار تجارت بین‌الملل، تبادلات فرامرزی معایبی نیز به همراه دارد که در ادامه به آن پرداخته شده است:
تاثیر نامطلوب بر تولیدات داخلی: واردات کالا یا خدمات از کشورهای خارجی منجر به کاهش تقاضا برای محصولات داخلی می‌شود. این امر منجر به آسیب بیشتر به تولیدکنندگان داخلی می‌شود.
نفوذ سیاسی: گاهی اوقات، تجارت به دلایلی همچون الزامات سیاسی صورت می‌گیرد که به نفع اقتصاد کشورها نیست.
مشکلات زیست محیطی: زمانی که در یک کشور سرمایه‌گذاری خارجی انجام می‌شود، با افزایش تولید مشکلات زیست محیطی بیشتر می‌شود. گرم شدن کره زمین، انتشار کربن، آلودگی هوا و آلودگی آب از جمله این مشکلات هستند.
انواع تجارت بین المللی
تجارت بین المللی را می‌توان بر اساس ماهیت مبادله یا نحوه تجارت به انواع مختلفی طبقه‌بندی کرد. علاوه بر صادرات و واردات که از جمله انواع تجارت خارجی هستند، در ادامه برخی دیگر از انواع تجارت بین‌الملل آورده شده است:
تجارت صادرات مجدد: این نوع تجارت، شامل صادرات کالاهایی است که قبلا به کشور وارد شده‌اند. این کالاها تغییر چندانی نمی‌کنند و به بازارهای مختلف صادر می‌شوند.
تجارت دوجانبه: این نوع تجارت زمانی اتفاق می‌افتد که دو کشور در تجارت متقابل، خرید و فروش کالا و خدمات به یکدیگر بپردازند.
تجارت چندجانبه: تجارت چندجانبه شامل تجارت چند کشور با یکدیگر است. این نوع تجارت از طریق موافقت‌نامه‌های تجارت آزاد و بلوک‌های تجاری منطقه‌ای تسهیل می‌شود.
سیاست تجارت آزاد در مقابل سیاست حمایت‌گرایی داخلی
حمایت‌گرایی، سیاست حمایت از صنایع داخلی در برابر نمونه‌های خارجی با کمک وضع تعرفه‌ها، یارانه‌ها، سهمیه‌های وارداتی یا سایر محدودیت‌ها و موانع است. هدف حمایت‌گرایی محافظت از تولیدکنندگان داخلی در برابر رقابت با تولیدات خارجی است. تجارت آزاد اما به نوعی از روابط تجاری اطلاق می‌شود که کشورها می‌توانند با یکدیگر داشته باشند. اولین مانعی که برای تجارت آزاد وجود دارد، تعرفه‌ها است. تعرفه‌ها در واقع مالیات‌هایی هستند که مردم باید هنگام واردات کالا به کشور دیگر بپردازند.
به رغم آن‌که تقریبا همه اقتصاددانان موافقند که اقتصاد جهانی عموما از تجارت آزاد سود بیشتری می‌برد، اما سیاست‌های حمایت‌گرایانه توسط بسیاری از کشورها اجرا شده است.
جمع‌بندی
تجارت بین‌الملل روشی برای تعامل اقتصادی میان نهادهای بین‌المللی و نمونه‌ای از پیوند اقتصادی است. تجارت داخلی در واقع مبادله کالاهایی است که در داخل کشور صورت می‌گیرد، این در حالی است که تجارت بین‌الملل، مبادله کالاها در سراسر کشورها و مرزهای بین‌المللی است. برای صاحبان مشاغل، گسترش تجارت در بازارهای بین‌المللی منجر به افزایش درآمد و سود می‌شود. هرچه کشورهای بیشتری وارد تجارت فرامرزی شوند، سرمایه‌گذاری خارجی افزایش می‌یابد.
