توکن چیست؟ بررسی انواع توکن‌ها در ارز دیجیتال

با گسترش بازارهای مالی از جمله بازار ارزهای دیجیتال، ابزارهای متنوعی به وجود آمدند که معامله‌گران و تحلیلگران برای موفقیت در این بازارها بهتر است با آن‌ها آشنا شوند. توکن یکی از این ابزارهای مهم در بازار ارز دیجیتال است که در این مقاله به معرفی آن‌ پرداخته شده است. بررسی انواع توکن و تفاوت آن‌ها با کوین‌ها از دیگر موارد مطرح‌شده در این مقاله هستند.

تعریف توکن

توکن نوعی دارایی دیجیتال است که دارای ویژگی‌های انتقال به دیگران و حفظ ارزش است. در واقع توکن‌ها گواهی دیجیتالی هستند که تعهدات یک شرکت را در قبال مالک آن تضمین می‌کنند. این توکن‌ها بر روی بستر بلاک چین رمزگذاری می‌شوند و بلاک چین مخصوص به خود را ندارند. Tokenها عمدتا از طریق فرآیند استاندارد عرضه اولیه کوین (ICO) ایجاد می‌شوند و می‌توانند برای مقاصد سرمایه‌گذاری، ذخیره ارزش یا خرید استفاده شوند. استفاده از این ابزار به دلیل کم هزینه‌بودن، ساخت راحت و امنیت بالا مورد توجه بسیاری از افراد و شرکت‌ها قرار گرفته است.

• مقاله پیشنهادی: بلاک چین چیست؟

ویژگی‌های Tokenها در بازار ارز دیجیتال

انواع مختلفی از توکن‌ها در بازارهای مالی وجود دارند که دارای ویژگی‌هایی هستند. در ادامه به ویژگی‌های این توکن‌ها پرداخته شده است.

1. توکن‌ها برای سرمایه‌گذاری مناسب هستند.
2. بلاک چین خاصی ندارند.
3. نیاز به مجوز استفاده ندارند.
4. ساخت آن‌ها راحت و بدون نیاز به دانش برنامه‌نویسی است.
5. تراکنش‌ها به صورت غیرمتمرکز و با اجماع اعتبارسنج‌های شبکه انجام می‌شود.
6. معمولا از طریق فرآیند عرضه اولیه (ICO) ایجاد، توزیع و به گردش درمی‌آیند.
7. توکن‌ها با کدهای رایانه‌ای خود (self-executing) پیاده‌سازی می‌شوند؛ به همین دلیل می‌توانند بدون پلتفرم شخص ثالث فعالیت کنند.

انواع توکن‌ها

با توجه به این موضوع که توکن‌ها عموما با هدف جمع‌آوری سرمایه برای پروژه‌ها استفاده می‌شوند، انواع مختلفی دارند، که در ادامه به بررسی هر یک پرداخته شده است.

توکن‌ مثلی یا قابل تعویض (Fungible Token)

توکن‌های مثلی توکن‌هایی هستند که قابلیت تعویض داشته و می‌توان آن‌ها را با هر توکن یا ارز دیجیتال دیگری تعویض کرد. بیشتر توکن‌های موجود در بازار دیجیتال، توکن‌های مثلی هستند. هنگامی که از اصطلاح توکن قابل تعویض یا مثلی در اکوسیستم کریپتو استفاده می‌شود، منظور قابلیت‌های مشخصی از تمام توکن‌هایی است که به عنوان یک روش پرداخت در سیستم مورد استفاده قرار می‌گیرند.

توکن غیرمثلی یا غیرقابل تعویض (Non-Fungible Token)

نوع دیگری از توکن‌های موجود در بازارهای ارز دیجیتال، توکن غیرمثلی نام دارد. این توکن بر خلاف توکن مثلی منحصر به فرد بوده و نمی‌توان آن‌ها را با توکن یا ارز دیجیتال دیگری تعویض کرد. این توکن‌ها، NFT یا توکن‌های غیرقابل تعویض نیز نامیده می‌شوند. هر NFT دارای تب ویژه‌ای است که حکم گواهی اصالت را برای آن دارد. طبق این tab، هر توکن غیرقابل تعویض اطلاعات خاصی را در خود ذخیره دارد و این مهم‌ترین ویژگی توکن‌های غیر مثلی به شمار می‌آید. با استفاده از توکن‌ها می‌توان دنیای مجازی را به دنیای واقعی نزدیک کرد. برای مثال با استفاده از این توکن‌ها گیمرها می‌توانند دارایی‌های حقیقی خود را به NFT تبدیل کنند و از آن‌ها در دنیای مجازی (بازی‌ها) استفاده کنند.

توکن پرداخت (Payment Token)

از این توکن‌ها برای پرداخت و معامله استفاده می‌شود. به طور کلی هدف از ساخت این نوع توکن، پرداخت هزینه خدمات و کالا است. صاحبان این ارزها می‌توانند با استفاده از توکن پرداخت در فضای اینترنت محصولات مورد نظر خود را بخرند و همچنین هزینه لازم برای دریافت خدمات خاص را پرداخت کنند. از این رو به آن‌ها توکن‌های معامله‌ای و توکن‌های ارزی نیز گفته می‌شود. در این توکن، سازمان مرکزی مانند بانک یا درگاه اینترنتی برای ثبت و تایید تراکنش وجود ندارد، از این‌رو موجب کاهش هزینه‌ها می‌شود. همچنین در این توکن به دلیل غیرمتمرکز بودن شبکه، امنیت بیشتر است.

توکن حاکمیتی (Gavernance Token)

توکن‌های حاکمیتی نوعی توکن‌های ارز دیجیتال هستند که برای نشان‌دادن رای‌گیری در بلاک چین استفاده می‌شوند و توزیع‌کننده قدرت تصمیم‌گیری از یک نهاد متمرکز به کل جامعه هستند. این توکن نوعی دارایی رمزنگاری است که به دارندگان آن حق تصمیم‌گیری در خصوص پروتکل پروژه، محصول و ویژگی‌های آن را اعطا می‌کند.

توکن‌ غیرمتمرکز (Defi Token)

توکن‌های دیفای، ارزهای دیجیتال مختلفی هستند که در پلتفرم‌های غیرمتمرکز برای پیاده‌سازی عملکردها و پیشنهادات خود استفاده می‌شوند و بر اساس قراردادهای هوشمند عمل می‌کنند. توکن‌های دیفای به کاربر اجازه دسترسی به خدمات خاصی از یک برنامه کاربردی یا کل سازمان را می‌دهند.

توکن با ارزش ثابت (Stable coin Token)

این توکن‌ها نوعی از ارزهای دیجیتال هستند که قیمت آن‌ها در عمل باید در طول زمان ثابت بماند. هدف از ایجاد این توکن‌ها محافظت کاربران در برابر نوسانات ذاتی قیمت ارزهای دیجیتال است. استیبل کوین‌ها با توجه به نوع پشتوانه‌ای که دارند به چهار دسته با پشتوانه‌های فیات، کالا، کریپتوکارنسی و بدون پشتوانه تقسیم‌بندی می‌شوند.

• پشتوانه فیات: برخی از توکن‌های ثابت از طریق ارزهای فیات مانند دلار و گاهی واحدهای پولی رایج برخی از کشورهای جهانی پشتیبانی می‌شوند.

• پشتوانه کالا: ارزش برخی از توکن‌های با ارزش ثابت به کاهایی مانند فلز طلا یا نقره بستگی دارد. این نوع توکن‌ها به عنوان ذخیره ارزش نیز می‌توانند محسوب شوند و در مقایسه با سایر توکن‌های با ارزش ثابت از قابلیت نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند.

• پشتوانه کریپتوکارنسی: این نوع از توکن‌های استیل توسط سایر ارزهای دیجیتال از جمله اتریوم پشتیبانی می‌شوند.

• بدون پشتوانه: دسته دیگری از توکن‌های با ارزش ثابت وجود دارند که توسط هیچ دارایی پیشتیانی نمی‌شوند. این توکن‌ها با استفاده از الگوریتم‌های مشخصی به ثابت‌ نگه‌داشتن قیمت آن‌ها اقدام می‌کنند.

توکن‌ کاربردی (Utility Token)

توکن‌های کاربردی یا سودمند از نمونه‌های مورد استقبال توکن‌های قابل تعویض هستند. این توکن‌ها به صورت محدود ایجاد می‌شوند و از آن‌ها می‌توان برای پرداخت هزینه‌ها، خرید کالا و دریافت خدمات در یک یا چند پروژه بهره‌مند شد. به عنوان مثال شرکت‌ها برای توسعه اکوسیستم پروژه خود از این توکن‌ها صادر می‌کنند و موجب دسترسی راحت‌تر کابران به محصولات شرکت خود می‌شوند.

توکن اوراق بهادار (Security Token)

توکن‌های امنیتی به دارایی‌های دیجیتالی گفته می‌شود که مالکیت قانونی دارایی‌های فیزیکی یا دیجیتالی تاییدشده توسط بلاک‌ چین را نشان می‌دهند. در واقع این توکن‌ها ارزش خود را از یک دارایی خارجی قابل معامله دریافت می‌کنند. توکن‌های اوراق بهادار از نظر عملکردی همانند اوراق سهام و مشتقه هستند. توکن‌های مذکور برای تراکنش‌های روزانه قابل استفاده نیستند. لازم به ذکر است توکن‌های امنیتی نقدینگی بالایی دارند و انتقال ارزش آن‌ها کار بسیار سختی نیست.

توکن اجتماعی (Social Token)

توکن‌های اجتماعی نوعی از مالکیت دیجیتالی هستند که توسط بلاک چین‌ تضمین می‌شوند و به سازندگان، تاثیرگذاران یا برندها اجازه می‌دهند تا از تجربیات یا خدمات خود، درآمد حاصل کنند. برای مثال اگر شخصی دنبال‌کنندگانی در شبکه‌های اجتماعی دارد و می‌خواهد یک انجمن عضویت ایجاد کند، می‌تواند یک توکن اجتماعی که حقوق خاصی را ارائه می‌دهد، به فروش برساند.

رپد توکن (Wrapped Token)

آخرین نوع توکن‌ها که در این مقاله به آن اشاره می‌شود، رپد توکن نام دارد. رپد توکن‌ها قابلیت همکاری میان بلاک چین‌هایی از جمله بیت کوین و اتریوم را ارتقا می‌دهند. این توکن ارزش یک دارایی مانند ارز دیجیتال یا دارایی فیزیکی مانند طلا را در بلاک چین‌های دیگر نمایش می‌دهد. این توکن‌ها با رپ‌ کردن (بسته‌بندی کردن) دارایی اصلی به کمک قراردادهای هوشمند در یک بلاک چین ایجاد می‌شوند و به کاربران این امکان را می‌دهند تا از مزایای شبکه‌های مختلف بهره‌مند شود.

توکن بانکی (CBDC) یا ارز دیجیتال بانکی چیست؟

CBDC مخفف عبارت Central Bank Digital Currency است و توکن بانک مرکزی محسوب می‌شوند. ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) نمایندگی دیجیتال ارز ملی یک کشور است که توسط بانک مرکزی آن صادر و نظارت می‌شود. CBDC به منظور ارائه یک شکل امن، قابل دسترس و کارآمد از پول برای همه کسب و کارها و افراد طراحی شده است. برخلاف رمزارزهای غیرمتمرکز، توکن بانکی تحت نظارت دولت است و با پشتوانه دولت صادر می‌شود. هدف از این ارز، ترکیب راحتی و امنیت ارزهای دیجیتال با پایداری و نظارت سیستم‌های بانکی سنتی است. هر واحد CBDC به عنوان معادل دیجیتالی امن ارز ملی عمل می‌کند و می‌تواند برای پرداخت‌ها، نگهداری ارزش و حسابداری استفاده شود.

استاندارهای ساخت توکن

اکثر توکن‌های قدیمی در بلاک چین اتریوم ایجاد شده‌اند. اما در حال حاضر با توجه به ظهور بلاک چین‌های جدید، برای ساخت توکن‌ها از بلاک‌چین‌های جدیدی استفاده می‌شود. برای ساخت توکن در ابتدا باید نوع و کاربرد آن مشخص و سپس به انتخاب بلاک چین مرتبط با توکن پرداخته شود. علاوه بر این، استانداردی که برای ساخت توکن باید استفاده شود نیز از این طریق مشخص می‌شود.

لازم به ذکر است بلاک چین‌ها در ساخت توکن‌ها متفاوت هستند. این تفاوت‌ها را می‌توان به دلیل زبان برنامه‌نویسی، پشتیبانی از انواع توکن‌ها، استاندارهای ساخت توکن و نحوه تعامل توکن با شبکه دانست. در ادامه به برخی از استاندارهای ساخت توکن پرداخته شده است.

استاندارد TRC-20

استاندارد TRC-20 مجموعه‌ای از قوانین برای ساخت و راه‌اندازی Token بر بستر بلاکچین ترون است. با توجه به این که ترون، یک شبکه بلاک چین عمومی محسوب می‌شود، تمامی کاربران بدون نیاز به مجوز می‌توانند توکن‌های خود را منطبق بر استاندارد TRC-20 ایجاد کنند. تمام توکن‌هایی که بر بستر بلاک چین ترون ساخته می‌شوند می‌توانند با سایر توکن‌ها و برنامه‌های کاربردی توزیع‌شده در همین شبکه به راحتی ارتباط و تعامل داشته باشند.

استاندارد ERC-20

این استاندارد به عنوان اولین استاندارد ساخت توکن‌های مثلی مانند اتریوم شناخته می‌شود. استاندارد ERC-20 دربرگیرنده مجموعه‌ای از قوانین است که هر توکن برای فعالیت درست در شبکه اتریوم می‌بایست از آن پیروی کند. این استاندار توصیف‌کننده شش تابع اصلی مشخص‌کننده ویژگی‌ها و عملکرد توکن‌های دیجیتال در شبکه اتریوم است. این توابع نحوه انتقال توکن‌‌ها درون شبکه اتریوم و برخی دیگر از داده‌های مهم در مورد قراردادهای هوشمند توکن مانند نماد آن، اسم آن و تعداد سکه‌‌های آن را مشخص می‌کنند.

استاندارد ERC-721

در استاندارد ERC-20 قابلیت ساخت توکن‌های غیر قابل تعویض وجود نداشت، از این رو استاندارد جدیدی تحت عنوان ERC-721 طراحی شد. این استاندارد قابلیت ساخت ان اف تی را دارد و توکن‌های ساخته‌شده در آن هر کدام منحصر به فرد هستند.

تفاوت کوین (Coin) و توکن (Token) در بازار ارز دیجیتال

کوین و توکن دو اصطلاح رایج در بازارهای ارز دیجیتال است که گاهی افراد به جای یکدیگر از آن‌ها استفاده می‌کنند. اما لازم به ذکر است این دو با یکدیگر متفاوت هستند که در ادامه تفاوت‌های آن‌ها بررسی شده است.

1. همانطور که گفته شد توکن‌ها بلاک چینی خاصی ندارند ولی کوین‌ها در بلاک چین مخصوص به خود پیاده‌سازی می‌شوند.
2. کوین‌ها علاوه بر اینکه نوعی روش پرداخت محسوب می‌شوند، دارای کاربردهای دیگری مانند نقش حاکمیتی در بلاک چین هستند یا از آن‌ها می‌توان برای پرداخت کارمزد استفاده کرد. اما توکن‌ها به عنوان ارز فقط برای اکوسیستم‌های خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
3. هر کوین، نیازمند یک کیف پول اختصاصی با آدرس اختصاصی است که در یک بلاک چین منحصر به فرد قرار دارد. اما توکن نیاز به کیف پول خاصی ندارند و آن‌ها را می‌توان به تمام آدرس‌های بلاکچین میزبان ارسال کرد.

• برای آشنایی با برخی کیف‌ پول‌های موجود در بازار دیجیتال، مطالعه مقاله کیف پول بلاک چین موثر خواهد بود.

جمع‌بندی

با توجه به پیشرفت بازارهای مالی از جمله دنیای رمز ارزها و بلاک چین‌ها، نیاز است همه افراد دانش خود را در این زمینه افرایش دهند. در بازار ارز دیجیتال توکن به دارایی دیجیتالی گفته می‌شود که بر بستر بلاکچین ساخته شده و برای ذخیره و انتقال ارزش کاربرد دارند. این توکن‌ها دارای بلاک چین خاصی نیستند و با توجه به انواع مختلفی که دارند در حوزه‌های مختلفی می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.