واگرایی چیست؟ آشنایی با مفهوم واگرایی و انواع آن در تحلیل تکنیکال
همگرایی و واگرایی در تحلیل تکنیکال از مفاهیم مهمی به شمار می‌آیند که مورد توجه بسیاری از تحلیلگران و معامله‌گران هستند. این روش یکی از سیگنال‌های پرقدرت در این تحلیل است که هر معامله‌گر می‌تواند از دل اندیکاتورها و اسیلاتورها استخراج کند و از آن‌ها بهره‌مند شود. واگرایی در تحلیل تکنیکال زمانی رخ می‌دهد که روند قیمت سهم در نمودار قیمتی بر خلاف روند اندیکاتور عمل کند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر مفهوم واگرایی در بورس و انواع آن پرداخته شده است.
- مقاله پیشنهادی: تحلیل تکنیکال چیست؟
تعریف واگرایی
واگرایی مفهومی در تحلیل تکنیکال است که در زمان بروز نمودار قیمت رفتاری مخالف اندیکاتور نشان می‌دهد. به این صورت که نمودار قیمت و اندیکاتور در خلاف جهت هم حرکت می‌کنند. وقتی واگرایی در بورس دیده می‌شود نشان از هشداری برای برگشت روند در نمودار است که عموما مورد توجه بیشتر تکنیکالیست‌ها در بازار سرمایه قرار می‌گیرد. به کمک این مفهوم می‌توان تغییر روند بازار و بهترین زمان برای ورود به معاملات یا خروج از آن‌ها را تشخیص داد. سیگنال واگرایی دریافت‌شده هر چه در زمان‌های طولانی‌تری باشد، از اعتبار بیشتری برخوردار خواهد بود.
لازم به ذکر است که واگرایی بورسی به دو دسته مثبت و منفی تقسیم می‌شود. حالت مثبت بیان‌گر افزایش قیمت دارایی یا سهام مورد نظر است و حالت منفی نیز خبر از احتمال کاهش قیمت سهام می‌دهد.
نحوه بررسی واگرایی‌ها با استفاده اندیکاتورها
عموما تشخیص واگرایی‌ها کاری سخت و دشوار محسوب می‌شود؛ بنابراین برای شناسایی انواع آن می‌بایست از اندیکاتورها بهره‌مند شد. برای تشخیص واگرایی، اندیکاتورهای مختلفی وجود دارند که قدرت تحلیل را بالا برده و بررسی روند حرکتی نمودار را جدی‌تر دنبال می‌کنند. در واقع اندیکاتورها ابزارهایی هستند که در کنار قیمت سهم‌ها به تکنیکالیست‌ها کمک می‌کنند تا نوع واگرایی را تشخیص دهند. لازم به ذکر است اعتبار واگرایی در اندیکاتورها از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه به معرفی برخی از اندیکاتورها پرداخته شده است:
واگرایی با اندیکاتور مکدی MACD
اندیکاتور مکدی به معنای واگرایی و همگرایی میانگین متحرک است. این اندیکاتور به عنوان ابزاری برای تشخیص روند بازار و فرصت‌های خرید و فروش استفاده می‌شود. اندیکاتور مذکور می‌تواند جدا از نمودار قیمتی نمایان شود و با آن واگرایی تشکیل دهد. واگرایی در این اندیکاتور زمانی ایجاد می‌شود که در آن نمودار قیمتی و خط MACD یک الگوی متضاد قابل توجه ایجاد کنند. به عبارت دیگر در این اندیکاتور زمانی که قیمت در جهت مخالف خط مکدی حرکت کند، انتظار می‌رود جهت حرکت معکوس شود. با استفاده از این اندیکاتور، واگرایی معمولی و مخفی و انواع آن‌ها قابل تشخیص هستند.
واگرایی قیمت با RSI
نوع دیگری از اندیکاتورها برای تشخیص واگرایی، اندیکاتور شاخص قدرت نسبی یا RSI نام دارد. این اندیکاتور برای تعیین سطح اشباع خرید و فروش و همچنین تشخیص تغییر روند استفاده می‌شود. در حقیقت واگرایی در این نوع اندیکاتور از قوی‌ترین سیگنال‌های بازگشتی محسوب می‌شود که می‌توان از آن‌ها در استراتژیهای معاملاتی استفاده کرد. واگرایی ار اس ای (RSI) هنگامی تشکیل می‌شود که نمودار قیمت و اندیکاتور دو سقف یا کف قیمت قابل توجه و متضاد هم ایجاد کنند. در حالت کلی قیمت در جهت مخالف RSI حرکت می‌کند. با استفاده از این اندیکاتور انواع واگرایی از جمله معمولی مثبت و منفی و واگرایی مخفی مثبت و منفی قابل تشخیص است.
انواع واگرایی‌ها در تحلیل تکنیکال
واگرایی به انواع مختلفی از جمله معمولی، مخفی و زمانی تقسیم می‌شود که در ادامه به بررسی هر یک از آن‌ها پرداخته شده است.
واگرایی معمولی
هنگامی که قیمت در انتهای یک روند باشد و در آن زمان جهت حرکت اندیکاتور خلاف جهت حرکت نمودار عمل کند، واگرایی معمولی به وجود می‌آید. در واقع واگرایی معمولی به اختلاف حرکت قیمت نمودار با حرکت اندیکاتور گفته می‌شود که در پایان یک روند قیمتی ایجاد می‌شود. این نوع عموما نشان از استراحت یا بازگشت قیمت در روند بعدی است. این نوع واگرایی در هر دو روند صعودی و نزولی تشکیل می‌شود و در هنگام تشکیل آن می‌بایست به اندیکاتورها توجه کرد. واگرایی معمولی که از کلمه (Regular Divergence) گرفته شده است با علامت RD نشان داده می‌شود.
واگرایی معمولی مثبت (RD+)
این نوع در روند نزولی بین دو کف قیمتی تشکیل می‌شود و واکنش اندیکاتور با شیب مثبت نشان از صعود قیمت در روند بعدی است. به عبارتی شرط ایجاد واگرایی معمولی مثبت تشکیل دو کف قیمتی در نمودار سهم است، در صورتی که کف دوم پایین‌تر از کف اول باشد. در این حالت تحلیلگران انتظار افزایش قیمت در سهم مورد نظر را دارند.
واگرایی معمولی منفی (RD-)
واگرایی معمولی منفی بر خلاف واگرایی معمولی مثبت عموما در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود. به این صورت که می‌بایست در نمودار قیمتی، سقفی بالاتر از سقف قبلی ایجاد شود و در مقابل نیز در اندیکاتور دو سقف بالاتر از یکدیگر قرار بگیرند. به عبارتی شرط ایجاد واگرایی معمولی منفی تشکیل دو سقف قیمتی است که سقف دوم بالاتر از سقف اول است. در این حالت معامله‌گران کاهش قیمت در سهم مورد نظر را پیش‌بینی می‌کنند.
واگرایی مخفی
واگرایی مخفی (Hidden Divergence) همانند ساختار واگرایی معمولی است و زمانی تشکیل می‌شود که بازار در حال اصلاح است و خبر از بازگشت قیمت به کانال روند حرکتی می‌دهد. این نوع واگرایی در روندهای صعودی از طریق کف‌ها و در روندهای نزولی از طریق سقف‌ها قابل تشخیص است. این نوع نیز مانند حالت معمولی به دو دسته منفی و مثبت تقسیم می‌شود.
واگرایی مخفی مثبت (HR+)
واگرایی مخفی مثبت عموما در انتهای روند صعودی مشاهده می‌شود. به این صورت که در نمودار قیمت، کف جدید بالاتر از کف قبلی باشد اما اندیکاتور در همان بازه کف جدید را پایین‌تر از کف قبلی نشان دهد. هنگام تشکیل واگرایی مخفی از نوع مثبت در نمودارهای قیمتی، معامله‌گران انتظار ادامه روند صعودی را خواهند داشت.
واگرایی مخفی منفی (HR-)
همانطور که گفته شد علاوه بر واگرایی مخفی مثبت، نوعی دیگری در روندهای نزولی تشکیل می‌شود که به آن واگرایی مخفی منفی گفته می‌شود. این نوع واگرایی که در انتهای روند نزولی شکل می‌گیرد نشان‌دهنده کاهش قیمت است و برای تشخیص آن می‌بایست به دنبال سقف‌های قیمتی در روند نزولی بود. زمانی که در نمودار قیمتی، سقفی پایین‌تر از سقف قبلی باشد و در مقابل، در اندیکاتور سقفی بالاتر از سقف قبلی تشکیل شده باشد، واگرایی مخفی منفی ایجاد شده است.
واگرایی زمانی
نوع سوم واگرایی در بورس، واگرایی زمانی نام دارد. در این حالت تضاد رفتاری میان قیمت و زمان مشاهده می‌شود. به عبارتی واگرایی زمانی یا (Time Divergence) با تمرکز بر مقایسه مدت زمان و تعداد کندل‌ها در هر روند صعودی یا نزولی اتفاق می‌افتد. برای تشخیص آن نیاز به اندیکاتور نیست، بلکه کافی است تعداد کندل‌ها در زمان اصلاح با پیش از آن مقایسه شود. این واگرایی بیان می‌کند روند فعلی قیمت یک سهم یا دارایی ممکن است تغییر کند. در حالت کلی دو نوع واگرایی زمانی معمولی و هوشمند وجود دارد که در جدول زیر ویژگی‌های هر یک بیان شده است.
| انواع واگرایی زمانی | ویژگی | نکات مهم | نوع پیش‌بینی |
|---|---|---|---|
| واگرایی زمانی معمولی | تعداد کندل‌های اصلاحی از تعداد کندل‌های قبلی بیشتر است | تمایلی به تغییر جهت روند در بازار وجود ندارد | ادامه روند قبلی |
| واگرایی زمانی هوشنمد | تعداد کندل‌های اصلاحی کمتر از کندل‌های قبلی است | مقدار درصد اصلاح زمانی بیشتر از درصد اصلاح قیمتی است. | ادامه روند قبلی |
استراتژی خرید و فروش به کمک واگرایی‌ها و اندیکاتورهای مربوطه
واگرایی در تحلیل تکنیکال یکی از استراتژیهای قابل توجه در معاملات تحلیلگران است. این استراتژی شامل شناسایی مواردی است که قیمت یک دارایی در جهت مخالف یک اندیکاتور یا دارایی دیگر حرکت می‌کند. معامله‌گرانی که از استراتژی واگرایی در معاملات خود استفاده می‌کنند، زمانی که واگرایی نزولی رخ دهد، به دنبال ورود به موقعیت‌های کوتاه مدت هستند. همچنین زمانی که قیمت دارایی با اندیکاتور آن، همگرا باشد، از این موقعیت‌ها خارج می‌شوند. مزیت استراتژی واگرایی این است به معامله‌گران کمک می‌کند تا نقاط بالقوه ادامه روند در بازار را شناسایی کنند.
یکی دیگر از انواع استراتژیهای معاملاتی، استفاده از اندیکاتور مکدی (میانگین متحرک) برای شناسایی سیگنال‌های خرید و فروش است. معامله‌گرانی که از استراتژی مکدی استفاده می‌کنند به دنبال مواردی هستند که خط مکدی از بالا یا پایین برای ورود یا خروج از موقعیت‌ها عبور کند.
معامله‌گران برای شناسایی شرایط خرید و فروش بیش از حد در بازار از استراتژی شاخص قدرت نسبی (RSI) استفاده می‌کنند. در این استراتژی معامله‌گران به دنبال موقعیت‌هایی هستند که RSI بالاتر از 70 (برای نشان‌دادن شرایط اشباع خرید) یا زیر 30 (برای نشان‌دادن شرایط اشباع فروش) باشد.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی مفهوم واگرایی و انواع آن پرداخته شده است. همانطور که گفته شد واگرایی به معنای عدم حرکت نمودار قیمت و اندیکاتور در یک جهت است. به کمک انواع واگرایی بورسی می‌توان در نمودار قیمت، تغییر روند یا ادامه‌دار بودن آن را تشخیص داد. همانطور که گفته شد با استفاده از اندیکاتورهای مختلفی از جمله مکدی و آر اس آی می‌توان واگرایی را در نمودارهای قیمتی بررسی کرد و آن‌ها را به‌عنوان استراتژیهای معاملاتی به کار برد. لازم به ذکر است یک ابزار به تنهایی روشی درست برای بررسی و تشخیص ادامه روند بازار نیست، معامله‌گران برای بررسی و تحلیل بهتر نمودارهای قیمتی بهتر است به طور همزمان از چندین ابزار و اندیکاتور استفاده کنند.
