بررسی انواع شکاف قیمتی در تحلیل تکنیکال
گپ قیمتی یکی دیگر از مفاهیم بسیار مهم در تحلیل تکنیکال است. شکاف قیمتی به زبان ساده محدوده‌ای از نمودار است که در آن معامله‌ای انجام نشده است. در تحلیل تکنیکال شکاف‌های قیمتی را گپ می‌نامند. گپ انواع مختلفی دارد و با استفاده از بررسی هر کدام می‌توان به سوددهی مناسبی در معاملات خود رسید. در ادامه این مقاله به تعریف شکاف قیمتی، انواع آن و دلایل ایجاد شکاف پرداخته شده است.
- برای آشنایی بیشتر با تحلیل تکنیکال و انواع رویکردهای آن، مطالعه مقاله تحلیل تکنیکال پیشنهاد می‌شود.
شکاف قیمتی چیست؟
همانطور که گفته شد گپ در تحلیل تکنیکال به ناحیه قیمتی گفته می‌شود که هیچ معامله‌ای در آن توسط سرمایه‌گذاران انجام نشده و باعث ایجاد یک ناحیه توخالی در آن قسمت شده است. یا به عبارتی گپ قیمتی به فاصله‌ای که میان قیمت بسته‌شدن کندل قبلی و قیمت بازشدن کندل بعدی ایجاد می‌شود، گفته می‌شود. شکاف‌ها عموما در نمودارهای روزانه دیده می‌شوند. اما لازم به ذکر است در نمودارهای هفتگی و ماهانه بلندمدت نیز پدید می‌آیند و وقوع آن‌ها برای تحلیلگران اتفاق مهمی تلقی می‌شود.
تکنیکالیست‌ها شکاف قیمتی در تحلیل تکنیکال را به دو دسته صعودی و نزولی تقسیم می‌کنند. برای مثال در روند صعودی، بازشدن قیمت بالاتر از قیمت بالایی روز قبل، شکاف یا فضای بازی را ایجاد می‌کند که در طول روز پر نمیشود. در روند نزولی نیز، بالاترین قیمت روز، کمتر از قیمت پایینی روز قبل است و یک شکاف تشکیل می‌دهد. نکته قابل تامل این است شکاف‌ها در روند صعودی نشانه استحکام روند و در روند نزولی نشانه ضعف روند هستند.
انواع شکاف‌های قیمتی در تحلیل تکنیکال
بر خلاف تحلیلگران ژاپنی، تحلیلگران غربی شکاف قیمت را به دسته‌های مختلفی به شرح زیر تقسیم کرده‌اند:
شکاف معمولی یا معاملاتی (Trading & Pattern GAP)
این نوع گپ یکی از شکاف‌های قیمتی رایج در تحلیل تکنیکال است که به طور متداول اتفاق می‌افتد. در گپ معاملاتی معمولا رویداد مهمی پیش از این شکاف اتفاق نمی‌افتد و به طور کلی می‌تواند به دلایل طبیعی مانند تعطیلی بازار ایجاد شود. این شکاف نسبت به سایر شکاف‌ها سریع‌تر پر می‌شود و با توجه به اینکه معمولا با حجم متوسط معاملات همراه هستند آن‌ها را گپ معاملاتی نیز می‌نامند. شکاف‌های متداول در تحلیل تکنیکال بسیار مهم نیستند ولی نباید از اهمیت آن‌ها برای نوسا‌ن‌گیران غافل شد.
شکاف شکست (Breakaway GAP)
شکاف شکست معمولا در پایان الگوهای قیمت اتفاق می‌افتد و اغلب اخطاردهنده آغاز حرکت معنی‌دار قیمت در جهت روند شروع‌شده است. پس از تشکیل یک الگوی اصلی در بازار، شکست خطوط مقاومت عموما در ناحیه شکست رخ می‌دهند. شکست‌های مهم در ناحیه سقف یا مقاومت‌های الگو، زمینه‌ساز پدیدآمدن شکاف شکست هستند. شکست قطعی یک خط روند مهم به‌عنوان اخطار بازگشت روند، می‌تواند به صورت یک شکاف شکست دیده شود. این شکاف قیمتی در تحلیل تکنیکال نشان‌دهنده تکمیل‌شدن الگوی قیمت است.
شکاف‌های شکست معمولا با حجم معاملات سنگینی همراه هستند و معمولا پر نمیشود. در این گپ ممکن است قیمت به بالای شکاف برگردد (در گپ‌های صعودی) و قسمتی از شکاف را پر کند، اما بخشی از فضای شکاف پر نمیشود. طبق یک تجربه کلی می‌توان بیان کرد زمانی که وقوع شکاف با حجم معاملات سنگینی همراه باشد احتمال کمتری برای پرشدن آن وجود دارد.
در ادامه می‌توان گفت شکاف‌های صعودی مانند فضای حمایت در زمان تصحیح قیمت عمل می‌کنند. اما نکته مهم این است که بر خلاف روند نزولی، در هنگام روند صعودی قیمت‌ها به پایین شکاف برنمی‌گردند. در همه موارد درصورتی که قیمت به زیر یک شکاف صعودی برسد، اخطاردهنده ضعیف‌بودن قیمت است. تصویر زیر شکاف شکست قیمتی سهم خودرو را از ابتدای روند صعودی آن در سال 1399 نشان می‌دهد.
شکاف فرار (Continuation GAP)
گاهی قیمت پس از مدتی حرکت، در میانه راه در جهت روند جهش می‌کند و نوع دیگری از شکاف قیمتی، به نام شکاف فرار را تشکیل می‌دهد. این گپ نشان‌دهنده تمایل معامله‌گران در بازار و نشان‌دهنده افزایش حجم ورود معامله‌گران به معامله در جهت روند است. شکاف فرار بیان‌گر تغییر قدرت قیمت است، به طوری که در روند صعودی علامت تقویت قیمت و در روند نزولی علامت تضعیف قیمت است.
با توجه به اینکه این گپ در میانه روند اتفاق می‌افتد، آن را شکاف اندازه‌گیری نیز می‌نامند؛ زیرا با اندازه‌گیری فاصله‌ای که روند از نقطه ابتدایی شروع روند تا به اینجا طی کرده می‌توان فاصله‌ای که تا پایان روند باقی‌مانده را تخمین زد. در ادامه، گپ فرار یا ادامه‌دهنده موجود در روند قیمتی سهام خودرو نمایش داده شده است.
شکاف خستگی (Exhaustion GAP)
آخرین نوع شکاف قیمتی که در انتهای روند ظاهر می‌شود، شکاف خستگی نام دارد. پس از به سرانجام رسیدن اهداف، ایجاد و شناسایی گپ شکست و فرار، تکنیکالیست‌ها انتظار وقوع شکاف خستگی را دارند. در نزدیکی انتهای روند صعودی، قیمت با یک جهش صعودی آخرین تلاش‌های خود را انجام می‌دهد. اما اغلب این جهش‌ها ناپایدار است و قیمت در طی دو روز یا یک هفته کاهش می‌یابد. زمانی که قیمت پایین‌تر از شکاف خستگی بسته شود، می‌بایست به‌عنوان علامت پایان عمر روند تلقی شود. تصویر زیر شکاف خستگی سهم خودرو را در پایان روند صعودی نشان می‌دهد.
تعریف برگشت جزیره‌ای
این شکاف قیمت شامل دو گپ است به صورتی که یک گپ در جهت روند و دیگری در خلاف جهت تشکیل می‌شود. معمولا پس از ایجاد شکاف خستگی، قیمت در روند صعودی پیش از اینکه یک شکاف نزولی تشکیل دهد به مدت یک یا دو روز یا حتی گاهی یک یا دو هفته در محدود کوچکی نوسان می‌کند. این محدوده که فعالیت چند روزه قیمت را رها کرده و به صورت یک شکاف عمل می‌کند، همانند یک جزیره به نظر می‌آید. هنگامی که شکاف خستگی صعودی به دنبال خود یک شکاف شکست نزولی داشته باشد، تشکیل یک الگوی برگشت جزیره‌ای می‌دهد. این الگو علامت مهمی برای تحلیلگران محسوب می‌شود، زیرا بیان‌گر برگشت روند خواهد بود. البته لازم به ذکر است اهمیت اصلی بازگشت روند بستگی به مکان وقوع آن در ساختار عمومی روند نیز دارد.
در تصویر فوق یک برگشت جزیره‌ای در روند قیمتی سهم شستا نشان داده است. اولین مستطیل نشان‌دهنده شکاف خستگی است که در انتهای یک موج صعودی رخ داده و مستطیل دوم نشان‌دهنده یک شکاف شکست نزولی است.
دلایل ایجاد گپ در تحلیل تکنیکال
دلایل مختلفی از جمله عوامل روانی و بنیادی می‌تواند در ایجاد شکاف تاثیرگذار باشد. در ادامه به برخی از این عوامل اشاره شده است.
- انتشار اخبار مهم و تاثیرگذار در صنعت
- بهم خوردن سیکل عرضه و تقاضا
- انتشار اخبار و شایعات در بازار
- تعدیل مثبت با منفی در سوددهی شرکت
- اعلام پارامتر‌ها و شاخص‌های کلان اقتصادی
- افشای اطلاعات و مجمع خوب
در ادامه می‌توان علل ایجاد گپ قیمتی را افزایش سرمایه، تعدیل‌های مثبت و منفی، تقسیم سود نقدی و گره‌های معاملاتی دانست.
کاربرد شکاف قیمتی در تحلیل تکنیکال
شکاف‌های قیمتی مانند دیگر مفاهیم موجود در تحلیل تکنیکال، اطلاعات سودمندی را در اختیار تکنیکالیست‌ها قرار می‌دهند. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این شکاف‌ها شناسایی نقاط مهم در نمودارها است تا معامله‌گران بتوانند با کمک آن‌ها، نقاط ورود و خروج مناسب را تشخیص دهند. در واقع این شکاف‌ها به نوعی مانند نقاط حمایت و مقاومت عمل می‌کنند. لازم به ذکر است زمانی که سهم وارد یک گپ قیمتی می‌شود، می‌تواند آن را پر کند، بنابراین می‌توان به این نکته اشاره کرد که ورود به گپ سخت بوده و به‌عنوان یک مقاومت است. همچنین نقطه آخر گپ نیز به‌عنوان مقاومت بعدی عمل می‌کند، زیرا بیرون آمدن از مقاومت نیز سخت است. بنابراین وقتی سهمی وارد شکاف شود، بالا و پایین گپ مانند سطوح حمایت و مقاومت عمل می‌کنند.
منظور از پر شدن گپ چیست؟
زمانی که قیمت دارایی به نقطه‌ای که گپ قیمتی در آن قرار دارد، می‌رسد گپ پر می‌شود. اصلاح روند، اخبار مهم و تغییر در عرضه و تقاضا می‌توانند در جهت پرشدن گپ موثر باشند.
همچنین روش‌های مختلفی برای پرشدن شکاف قیمتی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است:
- پرشدن کامل: در این حالت، قیمت دارایی به نقطه‌ای می‌رسد که گپ قیمتی در آن قرار دارد و سپس در همان جهت گپ قیمتی، ادامه می‌یابد.
- پر شدن جزئی: در این حالت، قیمت دارایی به نقطه‌ای می‌رسد که گپ قیمتی در آن قرار دارد، اما سپس در جهت مخالف گپ قیمتی، ادامه می‌یابد.
- عدم پر شدن: در این حالت، قیمت دارایی هرگز به نقطه‌ای نمی‌رسد که گپ قیمتی در آن قرار دارد.
نحوه معامله با شکاف قیمتی در تحلیل تکنیکال
با آموزش انواع شکاف‌ها و تشخیص آن‌ها در نمودارها، نوبت به استفاده آن‌ها در معاملات می‌رسد. در کنار بررسی عوامل دیگر و شرایط مناسب بازار، می‌توان از طریق شناسایی گپ در تحلیل تکنیکال ادامه روند قیمت را پیش‌بینی کرد و معاملات خود را بر اساس انجام داد.
لازم به ذکر است که به صورت کلی شکاف‌ها نشان‌دهنده هیجانات موجود در بازار هستند که منجر به تشکیل یک روند صعودی یا نزولی در قیمت‌ها می‌شوند. اما نکته مهم این است، گپ‌‌ها در تحلیل تکنیکال همیشه قابل اعتماد نخواهند بود.
سخن پایانی
هدف از نگارش این مقاله، بررسی انواع شکاف قیمتی در تحلیل تکنیکال بود. این شکاف‌ها به طور کلی تغییرات ناگهانی در قیمت را به نمایش می‌گذارند و ممکن است به دلیل اخبارها و تغییر عرضه و تقاضا در بازار اتفاق بیفتند. اما نکته مهم این است که با تشخیص درست این شکاف‌ها و انتخاب مناسب نقاط ورود و خروج به بیشترین سوددهی در معاملات رسید.
